ماده ۸۴۲ قانون مدنی: تفاوت میان نسخهها
جز (added Category:موصی به using HotCat) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ماده ۸۴۲ قانون مدنی''': ممکن است مالی را که هنوز موجود | '''ماده ۸۴۲ قانون مدنی''': ممکن است [[مال|مالی]] را که هنوز موجود نشدهاست [[وصیت]] نمود. | ||
*{{زیتونی|[[ماده ۸۴۱ قانون مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}} | * {{زیتونی|[[ماده ۸۴۱ قانون مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}} | ||
*{{زیتونی|[[ماده ۸۴۳ قانون مدنی|مشاهده ماده بعدی]]}} | * {{زیتونی|[[ماده ۸۴۳ قانون مدنی|مشاهده ماده بعدی]]}} | ||
== نکات | == مواد مرتبط == | ||
* [[ماده ۸۴۱ قانون مدنی]] | |||
* [[ماده ۸۴۳ قانون مدنی]] | |||
== نکات تفسیری دکترین ماده 842 قانون مدنی == | |||
با توجه به اینکه هدف [[موصی]]، در وصیتی که موضوع آن مال است؛ [[احسان]] میباشد؛ پس به عنوان استثنا بر قاعده، میتوان پذیرفت که وجود مال مزبور، حین [[انشاء|انشای]] وصیت، ضرورتی ندارد؛ به شرط آنکه ایجاد آن در آینده محتمل باشد، این استثنا را نمیتوان به وسیله [[قیاس]] به [[عقد|عقودی]] نظیر [[وقف]]، [[هبه]] و انواع [[حبس عین|حبس]] که در آنها [[قبض]]، [[شرایط صحت معامله|شرط صحت عقد]] میباشد؛ تعمیم داد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد دوم) (قواعد عمومی قراردادها، انعقاد و اعتبار قرارداد)|ترجمه=|جلد=|سال=1379|ناشر=شرکت سهامی انتشار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3038504|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=5}}</ref> بنابراین برخلاف [[موصی له]]، که وجود او حین انشای وصیت؛ ضروری است؛ [[موصی به]] میتواند فاقد وجود خارجی باشد؛ لیکن موصی، باید توانایی [[تملک]] آن را در آینده داشته باشد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=وصیت در حقوق اسلامی (شیعه)|ترجمه=|جلد=|سال=1377|ناشر=زریاب|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=447480|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=مصدق|چاپ=1}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (وصیت)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=297776|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=2}}</ref> لذا برخلاف [[بیع]]، شیئی را که وجود خارجی ندارد؛ میتوان موضوع وصیت قرار داد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد اول) (قواعد عمومی قراردادها)|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=شرکت سهامی انتشار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2455612|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=5}}</ref> | |||
برخلاف موصی | [[تملیک]]، زمانی محقق میگردد که موصی به موجود شود؛ و البته به هنگام وصیت نیز، از چنین قابلیتی برخوردار بوده باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (دوره عقود معین، قسمت سوم) (عطایا، هبه، وصیت)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2780036|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=7}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مرکز نشر علوم اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=201012|صفحه=|نام۱=سیدمصطفی|نام خانوادگی۱=محقق داماد|چاپ=4}}</ref> | ||
== مطالعات فقهی == | |||
=== سوابق فقهی === | |||
موصی، میتواند وصیت نماید قسمتی از درآمدی، که پس از مرگ او، از ملک وی به دست میآید؛ در امری معین هزینه شود؛ مشروط بر اینکه عایدی مزبور، از ثلث [[ماترک]] تجاوز ننماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی و فتاوای امام خمینی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=52508|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=کیایی|چاپ=1}}</ref> | |||
== نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 842 قانون مدنی == | |||
{{هوش مصنوعی (ماده)}} | |||
== سوابق فقهی == | # امکان وصیت به مالی که در زمان وصیت هنوز وجود ندارد. | ||
موصی، | # وصیت میتواند بهعنوان تعهد به تملیک مالی باشد که در آینده به وجود خواهد آمد. | ||
# قابلیت انعقاد وصیت برای مالی آیندهالوجود در قوانین مدنی ایران وجود دارد. | |||
# وصیت به مالی که هنوز به وجود نیامده، به شرط تحقق آن مال در آینده مؤثر است. | |||
# این نوع وصیت ممکن است شامل اموالی از قبیل محصولاتی که در آینده به دست میآیند، یا اشیاء ساختهشده در آینده باشد. | |||
# وصیت نسبت به مالی در آینده تحت تأثیر شرایطی نظیر تحقق آن مال و وجود حیات موصی در زمان تحقق است. | |||
== رویه های قضایی == | |||
* [[رای وحدت رویه شماره 559 مورخ 1370/3/21 هیات عمومی دیوان عالی کشور( صلاحیت دادگاه مدنی خاص در رسیدگی به نفوذ وصیت به زیاده بر ثلث)|رای وحدت رویه شماره ۵۵۹ مورخ ۱۳۷۰/۳/۲۱ هیئت عمومی دیوان عالی کشور( صلاحیت دادگاه مدنی خاص در رسیدگی به نفوذ وصیت به زیاده بر ثلث)]] | |||
* [[نظریه شماره 7/1402/527 مورخ 1402/09/05 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اختلاف وراث در اعلام میزان ترکه، در زمان تقسیم ماترک]] | |||
== مصادیق و نمونه ها == | == مصادیق و نمونه ها == | ||
وصیت به تملیک اجاره بهای ملک به دیگری، بابت | * وصیت به تملیک [[اجاره بها|اجاره بهای]] ملک به دیگری، بابت سالهای آتی، یا وصیت به شیر گوسفندان موصی، یا میوههای انگور [[باغ]] وی، که هنوز به وجود نیامده اند؛ صحیح است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فقه تطبیقی با نگاهی به قانون مدنی (احوال شخصیه) (ترجمه و تبیین جلد دوم الفقه علی المذاهب الخمسه)|ترجمه=|جلد=|سال=1379|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1176408|صفحه=|نام۱=مصطفی|نام خانوادگی۱=جباری|نام۲=حمید (ترجمه)|نام خانوادگی۲=مسجدسرایی|چاپ=1}}</ref> | ||
* وصیت به محصولات چند سال آتی یک باغ، یا زمین [[زراعت|زراعی]]، و وصیت به کره اسب، و گوسالههایی که بعداً، ممکن است از حیوانات موصی به وجود آیند؛ [[نفوذ|نافذ]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد دوم) (قواعد عمومی قراردادها، انعقاد و اعتبار قرارداد)|ترجمه=|جلد=|سال=1379|ناشر=شرکت سهامی انتشار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3038504|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=5}}</ref> | |||
* در موردی که مالک بذر، گندم را بر روی زمین پاشیده باشد؛ و سپس محصولاتی را که در آینده ممکن است از زمین مزبور بدست آید؛ به نفع دیگری وصیت کند؛ چنین وصیتی صحیح میباشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مدنی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=206704|صفحه=|نام۱=سیدعلی|نام خانوادگی۱=حائری شاه باغ|چاپ=3}}</ref> | |||
* میوههای نارس بر روی درخت را، میتوان به نفع دیگری وصیت نمود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=وصیت در حقوق اسلامی (شیعه)|ترجمه=|جلد=|سال=1377|ناشر=زریاب|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=447480|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=مصدق|چاپ=1}}</ref> | |||
* موصی میتواند وصیت کند که در آینده، اجاره بهای حاصل از مغازه وی، متعلق به [[ولد|فرزندان]] [[صغیر|صغیرش]] باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی و فتاوای امام خمینی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=52508|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=کیایی|چاپ=1}}</ref> | |||
وصیت به | * وصیت به [[نتاج]] حیواناتی که هنوز، به [[مالکیت|ملکیت]] موصی درنیامده اند؛ و وصیت به میوههای باغی که هنوز، توسط موصی خریداری نشدهاست؛ صحیح نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مرکز نشر علوم اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=201012|صفحه=|نام۱=سیدمصطفی|نام خانوادگی۱=محقق داماد|چاپ=4}}</ref> | ||
* وصیت به [[منفعت|منافع]] ترکه، که ممکن است در آینده ایجاد گردد؛ صحیح است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=99624|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=26}}</ref> | |||
== مقالات مرتبط == | == مقالات مرتبط == | ||
[[وصیت و ارث نسبت به حقوق مادی اثر ادبی و هنری]] | * [[بیع مال غیر موجود (موضوع ماده 361 قانون مدنی)]] | ||
* [[وصیت و ارث نسبت به حقوق مادی اثر ادبی و هنری]] | |||
* [[مطالعۀ تطبیقی اعتبار وصیت الکترونیکی در حقوق آمریکا و ایران]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس|۲}} | ||
* | *{{مواد قانون مدنی}} | ||
{{مواد قانون مدنی}} | |||
[[رده:مواد قانون مدنی]] | [[رده:مواد قانون مدنی]] | ||
[[رده:اموال]] | [[رده:اموال]] | ||
خط ۳۵: | خط ۴۴: | ||
[[رده:وصیت]] | [[رده:وصیت]] | ||
[[رده:موصی به]] | [[رده:موصی به]] | ||
{{DEFAULTSORT:ماده 4215}} |
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۵۰
ماده ۸۴۲ قانون مدنی: ممکن است مالی را که هنوز موجود نشدهاست وصیت نمود.
مواد مرتبط
نکات تفسیری دکترین ماده 842 قانون مدنی
با توجه به اینکه هدف موصی، در وصیتی که موضوع آن مال است؛ احسان میباشد؛ پس به عنوان استثنا بر قاعده، میتوان پذیرفت که وجود مال مزبور، حین انشای وصیت، ضرورتی ندارد؛ به شرط آنکه ایجاد آن در آینده محتمل باشد، این استثنا را نمیتوان به وسیله قیاس به عقودی نظیر وقف، هبه و انواع حبس که در آنها قبض، شرط صحت عقد میباشد؛ تعمیم داد،[۱] بنابراین برخلاف موصی له، که وجود او حین انشای وصیت؛ ضروری است؛ موصی به میتواند فاقد وجود خارجی باشد؛ لیکن موصی، باید توانایی تملک آن را در آینده داشته باشد،[۲][۳] لذا برخلاف بیع، شیئی را که وجود خارجی ندارد؛ میتوان موضوع وصیت قرار داد.[۴] تملیک، زمانی محقق میگردد که موصی به موجود شود؛ و البته به هنگام وصیت نیز، از چنین قابلیتی برخوردار بوده باشد.[۵][۶]
مطالعات فقهی
سوابق فقهی
موصی، میتواند وصیت نماید قسمتی از درآمدی، که پس از مرگ او، از ملک وی به دست میآید؛ در امری معین هزینه شود؛ مشروط بر اینکه عایدی مزبور، از ثلث ماترک تجاوز ننماید.[۷]
نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 842 قانون مدنی
محتوای مندرج در این قسمت توسط هوش مصنوعی تولید شده است. |
- امکان وصیت به مالی که در زمان وصیت هنوز وجود ندارد.
- وصیت میتواند بهعنوان تعهد به تملیک مالی باشد که در آینده به وجود خواهد آمد.
- قابلیت انعقاد وصیت برای مالی آیندهالوجود در قوانین مدنی ایران وجود دارد.
- وصیت به مالی که هنوز به وجود نیامده، به شرط تحقق آن مال در آینده مؤثر است.
- این نوع وصیت ممکن است شامل اموالی از قبیل محصولاتی که در آینده به دست میآیند، یا اشیاء ساختهشده در آینده باشد.
- وصیت نسبت به مالی در آینده تحت تأثیر شرایطی نظیر تحقق آن مال و وجود حیات موصی در زمان تحقق است.
رویه های قضایی
- رای وحدت رویه شماره ۵۵۹ مورخ ۱۳۷۰/۳/۲۱ هیئت عمومی دیوان عالی کشور( صلاحیت دادگاه مدنی خاص در رسیدگی به نفوذ وصیت به زیاده بر ثلث)
- نظریه شماره 7/1402/527 مورخ 1402/09/05 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره اختلاف وراث در اعلام میزان ترکه، در زمان تقسیم ماترک
مصادیق و نمونه ها
- وصیت به تملیک اجاره بهای ملک به دیگری، بابت سالهای آتی، یا وصیت به شیر گوسفندان موصی، یا میوههای انگور باغ وی، که هنوز به وجود نیامده اند؛ صحیح است.[۸]
- وصیت به محصولات چند سال آتی یک باغ، یا زمین زراعی، و وصیت به کره اسب، و گوسالههایی که بعداً، ممکن است از حیوانات موصی به وجود آیند؛ نافذ است.[۹]
- در موردی که مالک بذر، گندم را بر روی زمین پاشیده باشد؛ و سپس محصولاتی را که در آینده ممکن است از زمین مزبور بدست آید؛ به نفع دیگری وصیت کند؛ چنین وصیتی صحیح میباشد.[۱۰]
- میوههای نارس بر روی درخت را، میتوان به نفع دیگری وصیت نمود.[۱۱]
- موصی میتواند وصیت کند که در آینده، اجاره بهای حاصل از مغازه وی، متعلق به فرزندان صغیرش باشد.[۱۲]
- وصیت به نتاج حیواناتی که هنوز، به ملکیت موصی درنیامده اند؛ و وصیت به میوههای باغی که هنوز، توسط موصی خریداری نشدهاست؛ صحیح نیست.[۱۳]
مقالات مرتبط
- بیع مال غیر موجود (موضوع ماده 361 قانون مدنی)
- وصیت و ارث نسبت به حقوق مادی اثر ادبی و هنری
- مطالعۀ تطبیقی اعتبار وصیت الکترونیکی در حقوق آمریکا و ایران
منابع
- ↑ ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی (جلد دوم) (قواعد عمومی قراردادها، انعقاد و اعتبار قرارداد). چاپ 5. شرکت سهامی انتشار، 1379. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3038504
- ↑ محمد مصدق. وصیت در حقوق اسلامی (شیعه). چاپ 1. زریاب، 1377. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 447480
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. حقوق مدنی (وصیت). چاپ 2. گنج دانش، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 297776
- ↑ ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی (جلد اول) (قواعد عمومی قراردادها). چاپ 5. شرکت سهامی انتشار، 1380. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2455612
- ↑ ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی (دوره عقود معین، قسمت سوم) (عطایا، هبه، وصیت). چاپ 7. گنج دانش، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2780036
- ↑ سیدمصطفی محقق داماد. بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی. چاپ 4. مرکز نشر علوم اسلامی، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 201012
- ↑ عبداله کیایی. قانون مدنی و فتاوای امام خمینی (جلد دوم). چاپ 1. سمت، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 52508
- ↑ مصطفی جباری و حمید (ترجمه) مسجدسرایی. فقه تطبیقی با نگاهی به قانون مدنی (احوال شخصیه) (ترجمه و تبیین جلد دوم الفقه علی المذاهب الخمسه). چاپ 1. ققنوس، 1379. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1176408
- ↑ ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی (جلد دوم) (قواعد عمومی قراردادها، انعقاد و اعتبار قرارداد). چاپ 5. شرکت سهامی انتشار، 1379. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3038504
- ↑ سیدعلی حائری شاه باغ. شرح قانون مدنی (جلد دوم). چاپ 3. گنج دانش، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 206704
- ↑ محمد مصدق. وصیت در حقوق اسلامی (شیعه). چاپ 1. زریاب، 1377. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 447480
- ↑ عبداله کیایی. قانون مدنی و فتاوای امام خمینی (جلد دوم). چاپ 1. سمت، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 52508
- ↑ سیدمصطفی محقق داماد. بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی. چاپ 4. مرکز نشر علوم اسلامی، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 201012
- ↑ ناصر کاتوزیان. قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ 26. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 99624