ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی

ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی: در صورتی که به علت طلاق یا به هر جهت دیگر ابوین طفل در یک منزل سکونت نداشته باشند هر یک از ابوین که طفل تحت حضانت او نمی‌باشد حق ملاقات طفل خود را دارد تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزئیات مربوطه به آن‌ها در صورت اختلاف بین ابوین با محکمه است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده
• ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی

توضیح واژگان

منظور از «حضانت» در ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی، یعنی ولایت، سرپرستی، تربیت، نگهداری و مراقبت از صغیر، در واقع به محافظت و تربیت صغیر، حضانت گویند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

فقدان صلاحیت حضانت در یکی از ابوین، دلیل لزوم منع چنین پدر یا مادری، از ملاقات فرزند خود نیست، حق ملاقات فرزند توسط پدر یا مادر او، در هیچ شرایطی قابل زوال و سقوط نیست، اما دادگاه می‌تواند به لحاظ رعایت مصلحت طفل، محدودیت‌ها و شرایطی را برای ملاقات با پدر یا مادر فاقد صلاحیت حضانت، مقرر نماید، و به دلیل اینکه ملاقات با طفل، در زمره نیازهای فطری و ذاتی پدر و مادر، محسوب گردیده؛ و منجر به تأمین نیازهای روحی و عاطفی کودک خواهد شد؛ لذا صلح یا اسقاط این حق، توسط هر یک از ابوین، به دلیل مخالفت با نظم عمومی و اخلاق حسنه، باطل و بلااثر است.

ممکن است دادگاه به تقاضای پدر یا مادر طفل، که با او زندگی ننموده؛ و حضانت او را بر عهده ندارند؛ دستور موقت ملاقات با کودک را برای یک بار در هفته صادر نماید؛ چنین دستور موقتی را نمی‌توان در زمره اقدام‌های احتیاطی برای حفظ حق محسوب نمود؛ بلکه دستور مزبور، اقدامی است جهت وصول به حق.

گفتنی است جلوگیری مکرر پدر از ملاقات طفل با مادر خود، به حکم دادگاه، می‌تواند موجب سلب حق حضانت او گردد.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

• طی استفتایی از مراجع تقلید، چنین پاسخ داده شده است که: پدر طفل نباید مانع ملاقات فرزند با مادر خود گردد؛ ولی می‌تواند از تسلیم فرزند به مادر خودداری کند.

رویه‌های قضایی

• با استناد به نظریه مشورتی شماره ۱۹۰۰/۷ مورخه ۱۳۸۴/۳/۲۲ اداره حقوقی قوه قضاییه، با رسیدن طفل به سن بلوغ، حضانت از او منتفی بوده؛ و می‌تواند با هر یک از ابوین که تمایل داشته باشد؛ زندگی نموده؛ و نمی‌توان وی را ملزم به ملاقات با پدر یا مادر خود نمود.
• به موجب نظریه مشورتی شماره ۶۱۶۸/۷ مورخه ۱۳۸۲/۷/۲۶ اداره حقوقی قوه قضاییه، ممانعت حاضن از ملاقات طفل با یکی از ابوین خود را، نمی‌توان دلیل بر عدم صلاحیت او دانست؛ مگر اینکه دادگاه، اصرار او را در امتناع از فرامین خود در این رابطه احراز نماید.
• به موجب رأی اصراری شماره ۱۵ مورخه ۱۳۷۰/۹/۱۵ ردیف ۷۰/۲۲ هیئت عمومی دیوان عالی کشور، ملاقات فرزند توسط مادر، باید به همان ترتیبی که دادگاه معین نموده، صورت پذیرد و کسی نمی‌تواند مانع ملاقات مادر با فرزند خود گردد.
• رای دادگاه درباره ارتباط سوءسابقه پدر شخص دارای حضانت بر حق حضانت وی (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۰۰۰۵۳۵)
• رای دادگاه درباره اثر بلوغ فرزند بر حق ملاقات والدین (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۱۰۰۲۶۲)
• رای دادگاه درباره اختصاص حق ملاقات به اطفال نابالغ (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۲۰۷۸)
• رای دادگاه درباره اختیار دادگاه در اجازه خروج فرزند بعد از فوت پدر (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۳۰۰۰۰۶۵)
• نظریه شماره 1265/95/7 مورخ 1395/04/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

مقالات مرتبط

• ماهیت دستور موقت ویژگی آن در حقوق فرانسه
• نقدی بر رأی عدم استماع درخواست ملاقات فرزند بالغ
• حق ملاقات اقربا با طفل در حقوق ایران
• قرار دستورموقت و رفع اثر از آن در دادگاه‌های خانواده (به لحاظ رویکردهای نوین قانون حمایت از خانواده مصوّب ۱۳۹۱)