ماده ۳۰۶ قانون مدنی

ماده ۳۰۶ قانون مدنی: اگر کسی اموال غایب یا محجور و امثال آن‌ها را بدون اجازهٔ مالک یا کسی که حق اجازه دارد اداره کند باید حساب زمان تصدی خود را بدهد. در صورتی که تحصیل اجازه در موقع مقدور بوده یا تأخیر در دخالت موجب ضرر نبوده‌ است حق مطالبهٔ مخارج نخواهد داشت ولی اگر عدم دخالت یا تأخیر در دخالت موجب ضرر صاحب مال باشد دخالت‌کننده مستحق اخذ مخارجی خواهد بود که برای اداره کردن لازم بوده‌ است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

• مقصود از «غایب» در ماده ۳۰۶ قانون مدنی، کسی است که در زمانی طولانی غیرمتعارف نسبت به حیات و مماتش خبری نباشد.

• به کسی که حق تصرف در اموالش را ندارد، «محجور» گویند.

مطالعات تطبیقی

• ماده ۳۰۶ قانون مدنی با تفاوت‌هایی بسیار، از ماده ۱۳۷۲ قانون مدنی فرانسه اقتباس گردیده‌ است.
• در قانون مدنی جدید فرانسه در ماده ۱۳۰۱، به اداره مال غیر تصریح شده‌ است که بر اساس این قانون، اداره مال غیر در قالب یک شبه عقد می‌باشد.
• برخلاف حقوق ایران، اداره فضولی مال غیر، در رویه قضایی دادگاههای فرانسه، مهجور نبوده و از جایگاه خاصی برخوردار است.
• قبل از صدور رأی مشهور ۱۵ ژوئن ۱۹۸۲ فرانسه، اداره فضولی مال غیر، امری مذموم بوده و به عنوان یکی از مصادیق دارا شدن ناعادلانه محسوب می‌گردید.
• برخلاف حقوق فرانسه و ایران، اداره فضولی مال غیر در نظام حقوقی کامن لا، به‌طور مستقل پذیرفته نشده و تعریف جداگانه ای به آن اختصاص داده نشده‌ است، لیکن در موارد فوری و ضروری می‌توان به نمایندگی از مالک، عملی را که اغلب حقوقی است؛ انجام داد.

نکات تفسیری دکترین ماده ۳۰۶ قانون مدنی

اداره کننده مال غیر، حق مطالبه مخارج غیرضروری را از مالک ندارد، همچنین نیازی نیست که اداره کننده مال غیر به نحو فضولی، مالک را بشناسد.

اگر پس از اداره فضولی مال غیر، مالک، اعمال مدیر فضولی را تنفیذ نماید؛ در این صورت رابطه آنان، تابع عقود وکالت و استیفا خواهد گردید.

گفتنی است در صورت جمع شرایط ماده ۳۰۶ قانون مدنی، اداره یا تعمیر مال توسط یکی از شرکا، در غیاب شریک دیگر، سالب حق رجوع به شریک غایب نخواهد بود.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۳۰۶ قانون مدنی

1. شخصی که بدون اجازه اموال غایب یا محجور را اداره می‌کند موظف به ارائه حساب است.
2. اگر امکان اخذ اجازه وجود داشته یا تأخیر مشکلی ایجاد نمی‌کرد، حق مطالبه هزینه‌ها را ندارد.
3. اگر عدم دخالت یا تأخیر باعث ضرر شود، مبلغی که برای مدیریت لازم بوده قابل مطالبه است.
4. اداره کردن باید به نفع مالک باشد تا هزینه‌ها قابل مطالبه باشند.
5. تأکید بر ضرورت حساب‌دهی در زمان تصدی دارد.
6. مفهوم «ضرر» نقشی کلیدی در تعیین حق مطالبه هزینه‌ها دارد.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

• اگر شخصی جهت نجات ملک و اموال دیگری از حریق، اقدام به از بین بردن برخی اموال وی نماید؛ به دلیل اینکه محسن بوده؛ ضامن اموال تلف شده نمی‌باشد.

رویه‌های قضایی

• نظریه شماره ۷/۱۴۰۰/۱۳۵۸ مورخ ۱۴۰۱/۰۳/۰۹ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره شرایط شکلی دادخواست در اقامه ی دعوا به نمایندگی از طفل یا مولی علیه
• نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۵۰۳ مورخ ۱۴۰۲/۰۹/۲۲ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره رأی غیرقابل تجزیه پذیر

مصادیق و نمونه‌ها

• اداره کننده مال غیر نمی‌تواند هزینه‌های نقاشی و تزیین ملک را که جهت نگهداری آن ضروری نبوده؛ از مالک مطالبه نماید.

پایان‌نامه و رساله‌های مرتبط

• ماهیت و مبنای حقوقی تعهدهای مدیر فضولی در رویه قضایی و حقوق موضوعه
• اداره ی فضولی مال غیر در حقوق ایران بارویکردی بر حقوق مصر
• اداره فضولی مال غیر در حقوق ایران و فرانسه
• آثار حقوقی ثروتمند شدن بدون دلیل در روابط زناشویی بررسی تطبیقی حقوق عراق و ایران
• بررسی تطبیقی اداره فضولی به قصد احسان در حقوق ایران انگلستان آمریکا
• بازفروش مبیع بر مبنای خودیاری در کنوانسیون بیع بین المللی کالا و حقوق ایران

مقالات مرتبط

• ضمان مدنی ناشی از نقض حق فکری: دعوای مسؤولیت یا استیفا؟
• مسئولیت مدنی مدافع در دفاع مشروع
• جایگاه قاعدۀ دارا شدن ناعادلانه یا استفادۀ بدون جهت در حقوق تجارت با تأکید بر رویۀ قضایی
• نظام مسئولیت مدنی در قانون مدنی ایران و فقه امامیه (خلأ قانون مدنی در زمینه مسئولیت مدنی)
• تأملی در: مفهوم، مبانی و اقسام تعهد
• توجیه فقهی ضمان مالک در اداره اضطراری مال غیر(فرض ماده ۳۰۶ قانون مدنی)
• تأثیر و حدود قاعده احسان در میزان مسئولیت مدیر مال غیر و بررسی تطبیقی با حقوق کامن‌لا
• بررسی پذیرش خطر در حقوق انگلیس با قاعدۀ اقدام در فقه و حقوق ایران
• اثرات غیبت غائب مفقود الاثر در اموال و حقوق خانوادگی
• اضطرار در حقوق مسؤولیت مدنی
• قانون حاکم بر شبه عقد در تعارض قوانین
• عناوین خاص موجب مسئولیت مدنی در قرآن
• بازخوانی وضعیت حقوقی اَیادی غیرِعدوان بر مال غیر
• حسن نیت فاعل فعل زیان بار
• درآمدی بر بازشناسی وکالت مطلق
• بررسی مسئولیت مدنی ناشی از نقص نرم‌افزار در خودروهای خودران با نگاهی به حقوق آمریکا
• تأثیر قاعده احسان بر مسئولیت پزشک؛ موردپژوهی تطبیقی: حقوق ایران و آمریکا
• ممنوعیت تحمیل شخص ثالث به عنوان طرف قرارداد در حقوق ایران و انگلیس
• مطالعه تطبیقی شروط و مبانی رجوع ثالث در ایفای غیرمدیون در نظام حقوقی افغانستان و ایران
• رویکردی جدید از فضولی و تطبیق آن بر مواد قانون مدنی
• جایگاه قصد فعل در مسئولیت مدنی