ماده ۸۶۷ قانون مدنی

ماده ۸۶۷ قانون مدنی: ارث به موت حقیقی یا به موت فرضی مورث تحقق پیدا می‌کند.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۸۶۶ قانون مدنی
• ماده ۸۶۸ قانون مدنی
• ماده ۹۵۹ قانون مدنی

توضیح واژگان

چنانچه مرگ کسی قطعی نبوده؛ ولی به جهت پایان دادن به یک وضعیت متزلزل حقوقی، فوت او مفروض گردد؛ «موت فرضی» گویند.

مطالعات تطبیقی

در دین یهود، فقط موت حقیقی، از موجبات ارث است.

نکات تفسیری دکترین ماده 867 قانون مدنی

بارزترین مصداق انتقال قهری، وراثت است، چنانچه در اثنای یک عملیات ثبتی، یکی از طرفین فوت شود؛ ادامه فرایند مزبور، به قائم مقامی ورثه او، به جریان خواهد افتاد.

مرگ، از جمله وقایع حقوقی غیرارادی است. سبب تحقق ارث، یک عامل (مرگ) است که در دو کالبد حقیقی و فرضی، تبلور می‌یابد، جایگاه چنین تحلیلی، در مرحله اثبات می‌باشد، چرا که در این مرحله، با دلایلی معلوم می‌شود که شخص، مرده‌ است یا اینکه قراینی دال بر مرگ او، وجود دارد، پس مرگ، به اعتبار نحوه احراز، به حقیقی و فرضی قابل تقسیم است. قراینی که دلالت بر فوت غایب دارد؛ با حکم دادگاه معتبر است؛ بنابراین حکم موت فرضی، علاوه بر جنبه اعلامی، از ویژگی تأسیسی بودن نیز برخوردار است؛ چرا که پدیدآورنده وضعیت تازه ای است، البته اماره، در برابر دلیل استقامت چندانی نداشته و حکم موت فرضی، با کشف حقیقت، اعتبار خود را از دست خواهد داد.

تعیین تاریخ دقیق ارث، بسیار مهم است؛ زیرا از این تاریخ است که ورثه، به عنوان مالک ماترک، شناخته خواهند شد، و دیگر اینکه، تنها کسانی را می‌توان جزء ورثه شمرد؛ که حین فوت مورث، واجد شرایط ارث بری باشند.

سوابق و مستندات فقهی

سوابق و مستندات فقهی

انواع مرگ عبارتند از حقیقی و فرضی و حکمی. در ازهاق روح، از کار انداختن مغز و اعصاب، علامت مرگ است؛ حتی اگر قلب، همچنان فعال باشد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 867 قانون مدنی

1. ارث در دو حالت قابل تحقق است: موت حقیقی و موت فرضی مورث.
2. موت حقیقی به معنای فوت واقعی و قابل اثبات مورث است.
3. موت فرضی زمانی مطرح می‌شود که مرگ شخصی به‌ دلیل شرایط خاصی مانند مفقودالاثر بودن فرض شود.
4. تحقق ارث مستلزم وقوع یکی از انواع موت در مورد مورث است.
5. ارثیه تا قبل از وقوع این حالات به ورثه انتقال پیدا نمی‌کند.
6. تعیین موت حقیقی یا فرضی بر وقوع یا عدم وقوع انحصار وراثت اثرگذار است.

رویه های قضایی

• نظریه شماره 1840/95/7 مورخ 1395/08/03 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

• به موجب نظریه مشورتی شماره ۳۱۳۴/۷ مورخه ۱۳۸۸/۵/۲۲ اداره حقوقی قوه قضاییه، با توجه به اینکه، ارث با موت مورث، تحقق می‌یابد؛ در صدور گواهی حصر ورثه، و میزان حصه هر یک از وراث، و تقسیم ماترک، قانون زمان فوت معتبر بوده؛ و تغییرات بعدی قانون، تأثیری ندارد.
• دادنامه شماره ۲۸/۲۲ مورخه ۱۳۶۸/۵/۲ شعبه ۲۲ دیوان عالی کشور، تحقق ارث را، با فوت حقیقی یا فرضی مورث، ممکن می‌داند.

• به موجب نظریه مشورتی ۱۰۶۱/۷ مورخه ۱۳۷۰/۲/۲۷ اداره حقوقی قوه قضاییه، با توجه به اینکه ارث، به موجب موت حقیقی یا فرضی، تحقق می‌یابد؛ و پیش از فوت مورث، هنوز حقی برای ورثه وی، مستقر نشده‌است؛ پس در چنین حالتی، تعهد هر یک از ورثه مبنی بر محرومیت خویش از ارث، فاقد اثر حقوقی می‌باشد.

• با توجه به نظریه مشورتی شماره ۷۲۷۶/۷ مورخه ۱۳۸۳/۹/۳۰ اداره حقوقی قوه قضاییه، از آنجا که ارث، به موجب موت مورث تحقق می‌یابد؛ اعطای مال به فرزند توسط پدرش به عنوان میراث وی، و اخذ اقرارنامه از او مبنی بر محرومیت از ارث بری از سایر اموال پدر، حق مطالبه سهم الارث توسط آن فرزند را ساقط ننموده و مالی که پدر در زمان حیاتش به او اعطا کرده، با استناد به ماده ۹۵۹ قانون مدنی، توسط سایر ورثه قابل مطالبه نمی‌باشد.

پایان نامه و رساله های مرتبط

• حدود اختیارات مالک در مالکیت متزلزل و آثار حقوقی آن
• تحلیل مبانی مولفه ها و موانع ارث زن در حقوق ایران و عراق
• تحلیل فقهی و حقوقی ماهیت شرایط و آثار مالکیت متزلزل و تاثیر آن برحدود اختیارات مالک در نظام حقوقی ایران