ماده ۹۲ قانون مدنی

ماده ۹۲ قانون مدنی: هر کس می‌تواند با رعایت قوانین و نظامات راجعه به هر یک از مباحات، از آن‌ها استفاده نماید.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۲۷ قانون مدنی

توضیح واژگان

مقصود از «مباحات» در ماده ۹۲ قانون مدنی، اموالی هستند که مالک خاصی ندارند و آحاد مردم می‌توانند آن را مطابق قوانین و مقررات، از طریق حیازت به مالکیت خویش درآورده یا از آن‌ها انتفاع ببرند.

مطالعات تطبیقی

• در حقوق بلژیک، اشیایی مانند حیوانات غیراهلی که هرگز مالک نداشته‌اند و اشیایی که مالک از آنها، اعراض نموده‌است؛ اموال بلامالک هستند. در حقوق اتیوپی نیز، مالی که به موجب مرور زمان، از ملکیت شخص خارج گردد؛ در زمره مباحات بوده و بلامالک محسوب می‌شود.

نکات تفسیری دکترین ماده ۹۲ قانون مدنی

اموال عمومی و مباحاتی که هنوز تملک نشده‌اند؛ اموال فاقد مالک خاص به‌شمار می‌آیند. هر چند اموال مجهول المالک را نباید در دسته اموالی که مالک خاص ندارند؛ به‌شمار آورد؛ لیکن این گونه اموال، در حکم اموال بلامالک بوده و با اذن حاکم به مصرف فقرا می‌رسد، به عبارت دیگر هر مال بلامالک را نمی‌توان مجهول المالک دانست و اموال مجهول المالک، به امام تعلق دارد، اما در حقوق عرفی، تفاوتی بین اموال بلامالک و مجهول المالک وجود نداشته و همه اموال مزبور، به دولت تعلق دارد.

در خصوص تفاوت مشترکات عمومی با مباحات نیز باید گفت که مشترکات عمومی، دارای مالک بوده؛ در حالی که مباحات، مالکی ندارند؛ و دولت با رعایت موازین قانونی، می‌تواند آنها را تملک نموده یا اجازه تملک این گونه اموال را به اشخاص خصوصی بدهد. تملک اموال مباح، به وسیله احیای اراضی موات و حیازت سایر مباحات امکان پذیر است، مگر در موارد منع قانونی. عناصر زمین‌های موات نیز عبارتند از: مجهول بودن سابقه مالکیت خصوصی، فقدان زراعت و بنا در این گونه اراضی در حال حاضر، و فاقد مالک بودن.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۹۲ قانون مدنی

1. هر شخصی حق استفاده از مباحات را دارد.
2. استفاده از مباحات باید مطابق با قوانین و نظامات باشد.
3. منظور از مباحات، اموالی است که مالک خاصی ندارند.
4. رعایت مقررات در استفاده از مباحات الزامی است.
5. بهره‌برداری از مباحات محدود به قواعد حقوقی است.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

• در زمان غیبت امام، تصرف در انفال مباح است.
• حیازت مباحات، از اسباب تملک محسوب می گردد.

• تفاوت اراضی متروکه با زمین‌های بایر با مالک و آیش، در این است که اعراض مالک از اراضی متروکه، محرز می‌باشد.

مصادیق و نمونه‌ها

• زمین‌های موات و حیوانات بدون مالک، جزء مباحات هستند.

• معادن، اشیاء و حیوانات ضاله، دفینه، شکار، مال اعراض شده، اموالی که توسط مالک، مورد اباحه تملک واقع گردیده؛ نظیر نثار عروس یعنی سکه‌هایی که شب عروسی، بر سر زوجین ریخته می‌شود، را می‌توان از مباحات محسوب نمود.
• ماهی و مروارید صید شده از دریا، مباح اصلی هستند.
• مال اعراض شده، مباح بالعرض است.