ماده ۹۷۶ قانون مدنی

ماده ۹۷۶ قانون مدنی: اشخاص ذیل تبعه ایران محسوب می‌شوند:

1. کلیه ساکنین ایران به استثنای اشخاصی که تبعیت خارجی آن‌ها مسلم باشد. تبعیت خارجی کسانی مسلم است که مدارک تابعیت آن‌ها مورد اعتراض دولت ایران نباشد.
2. کسانی که پدر آن‌ها ایرانی است اعم از این که در ایران یا در خارجه متولد شده باشند.
3. کسانی که در ایران متولد شده و پدر و مادر آنان غیرمعلوم باشند.
4. کسانی که در ایران از پدر و مادر خارجی که یکی از آن‌ها در ایران متولد شده به وجود آمده‌اند.
5. کسانی که در ایران از پدری که تبعه خارجه است به وجود آمده و بلافاصله پس از رسیدن به هجده سال تمام لااقل یک سال دیگر در ایران اقامت کرده باشند والا قبول شدن آن‌ها به تابعیت ایران بر طبق مقرراتی خواهد بود که مطابق قانون برای تحصیل تابعیت ایران مقرر است.
6. هر زن تبعهٔ خارجی که شوهر ایرانی اختیار کند.
7. هر تبعه خارجی که تابعیت ایران را تحصیل کرده باشد.

تبصره: اطفال متولد از نمایندگان سیاسی و قنسولی خارجه مشمول فقره ۴ و ۵ نخواهند بود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۹۷۵ قانون مدنی
• ماده ۹۷۷ قانون مدنی
• اصل ۴۱ قانون اساسی
• اصل ۴۲ قانون اساسی
• ماده ۱۱ قانون داوری تجاری بین‌المللی
• ماده ۴۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی
• ماده واحده قانون اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مصوب ۱۳۹۸

پیشینه

قدیمی‌ترین قانون در ایران، در زمینه تابعیت، قانون نامه تابعیت مصوب ۱۳۲۴ قمری بود. این قانون، مبتنی بر سیستم خاک بود؛ مگر در جایی که تابعیت خارجی والدین طفل، مسلم می‌شد.

مطالعات تطبیقی

در قوانین چین و ژاپن، زنی که با تبعه خارجی ازدواج نماید؛ در صورتی تابعیت خود را از دست می‌دهد؛ که تابعیت دولت متبوع شوهر را، کسب نموده باشد؛ و همچنین، زن خارجی که با مرد ژاپنی یا چینی، ازدواج نماید؛ در صورتی، تابعیت دولت متبوع شوهر را به دست می‌آورد؛ که تابعیت اصلی خود را، از دست داده باشد.

قانون تابعیت نروژ، از سیستم خاک تبعیت می‌نماید.

در حقوق فرانسه، چنانچه زن خارجی، با مردی فرانسوی ازدواج نماید؛ به زن نیز، تابعیت فرانسه اعطا می‌شود.

نکات تفسیری دکترین

تابعیت، مشتمل بر حمایت سیاسی و اجتماعی است، به همین دلیل، تابعیت زن ایرانی، در صورتی از او سلب می‌شود که محرز گردد؛ تابعیت دولت متبوع شوهر را به دست آورده‌است. در مورد تابعیت زن شوهردار، سه نظام متفاوت وجوددارد: نظام وحدت تابعیت، نظام استقلال نسبی، و نظام آزادی زن.

همچنین در خصوص اعطای تابعیت شوهر به همسر خویش باید گفت، اعطای تابعیت، ارتباطی به ریاست شوهر در خانواده نداشته؛ و در تابعیت، که جزء حقوق عمومی محسوب می‌گردد؛ مصلحت دولت‌ها مطرح است؛ چنان‌که در برخی جوامع که ریاست خانواده، منحصر به شوهر نیست، تابعیت وی، به زن تحمیل می‌گردد.

تبصره این ماده، به اطفال نمایندگان سیاسی و کنسولی، اشاره نموده؛ و آنان را از شمول بندهای ۴ و ۵ ماده مزبور، خارج کرده‌است؛ لیکن اطفال نمایندگان تجاری و فرهنگی و نظامی، از شمول این تبصره خارج بوده، و بندهای یادشده، در مورد آنان قابل اجرا است.

گفتنی است چنانچه شخصی، مدارکی دال بر تابعیت خارجی خود؛ ارائه نماید؛ و این مدارک مورد اعتراض قرار گیرد؛ در نهایت خود او است که باید، در مقابل اعتراض، دلیل ارائه نماید.

نکات توضیحی

اصل خون، تابعیت را از طریق نسب، به طفل اعطا می‌نماید، مبنای این اصل را، می‌توان در تمایل احتمالی اشخاص، در بهره‌مندی از تابعیت والدین خود دانست.

سوابق و مستندات فقهی

سوابق و مستندات فقهی

در تابعیت قراردادی، علاوه بر شخص ذمی، عیال و اولاد وی نیز، به تابعیت دولت اسلامی در می‌آیند.

نکات توصیفی هوش مصنوعی

1. ساکنین ایران به‌طور کلی تبعه ایران محسوب می‌شوند، مگر این که تبعیت خارجی آن‌ها ثابت و غیرقابل اعتراض توسط دولت ایران باشد.
2. اگر پدر فردی ایرانی باشد، فرد تبعه ایران است؛ چه در داخل ایران و چه در خارج از ایران متولد شده باشد.
3. افراد متولد در ایران که پدر و مادر آنان ناشناخته باشند، تبعه ایران محسوب می‌شوند.
4. افرادی که در ایران به دنیا آمده‌اند و یکی از والدین آن‌ها در ایران متولد شده باشد، تبعه ایران شناخته می‌شوند.
5. افرادی که از پدری خارجی در ایران متولد شده و به سن هجده سالگی برسند و حداقل یک سال بعد از آن در ایران زندگی کنند، تبعه ایران محسوب می‌شوند؛ در غیر این صورت، تابعیت ایران باید از طریق قانونی کسب شود.
6. زن خارجی که با مرد ایرانی ازدواج کند، تبعه ایران محسوب می‌شود.
7. فرد خارجی که تابعیت ایران را کسب کرده باشد، تبعه ایران محسوب می‌شود.
8. اطفال متولد از نمایندگان سیاسی و کنسولی خارجی مشمول احکام تابعیت ایران مذکور در بندهای خاصی نیستند.

رویه های قضایی

• رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره ابطال بخشنامه در مورد عدم صدور شناسنامه برای فرزندان ابتاع خارجی
• رای دادگاه درباره شرط صدور شناسنامه اشخاص متولد از اتباع خارجه در ایران (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۲۰۱۱۰۵)
• نظریه شماره 7/1400/262 مورخ 1400/05/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم نسخ ماده ۹۷۶ق.م توسط ماده واحده قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ا

• به موجب نظریه ۹۴۳/۷ مورخه ۱۳۸۰/۳/۱۰ اداره حقوقی قوه قضاییه، تا زمانی که تابعیت خارجی اشخاص ساکن ایران، محرز نگردیده؛ ایرانی محسوب می‌گردند.
• رای دادگاه درباره ابطال آرای مراجع ثبت احوال در مورد تابعیت ایرانی در صورت احراز نسب ایرانی در دادگاه (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۱۷۰۱۰۰۱)
• نظریه شماره ۷/۱۴۰۰/۲۶۲ مورخ ۱۴۰۰/۰۵/۱۲ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم نسخ ماده ۹۷۶ق.م توسط ماده واحده قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی
• رای دادگاه درباره اعتراض به آراء هیئت حل اختلاف ثبت احوال درباره تابعیت (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۰۱۰۱۵۳۳)
• نظریه شماره ۷/۱۴۰۰/۹۳۶ مورخ ۱۴۰۰/۰۹/۱۰ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره لزوم اقامت مجاز پدر و مادر خارجی در اعطای تابعیت به فرزند
• نظریه شماره 7/1401/1086 مورخ 1402/05/15 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تابعیت فرزندان بدون شناسنامه
• رای دادگاه درباره احراز تابعیت در دعوی الزام به صدور شناسنامه (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۴۰۰۲۰۳)

انتقادات

بندهای ۴ و ۵ این ماده، اعطای تابعیت ایرانی به برخی اشخاص را، بدون در نظر گرفتن امتیازات یا شرایطی نظیر مکنت و لیاقت و اقامت، میسر دانسته‌است؛ در حالی که ممکن است در مواردی، مفاد دو بند یادشده، مغایر با منافع ملی و مصالح عمومی ایران باشد.

این ماده، در مورد تابعیت فرزندان نامشروع، ساکت است، همچنین با توجه به اینکه کشتی یا هواپیمای ایرانی، جزئی از خاک ایران محسوب می‌گردد؛ لذا اشخاصی که در آن، به دنیا می‌آیند؛ ایرانی محسوب می‌گردند، قانون در این زمینه نیز ساکت است.

پایان نامه و رساله های مرتبط

• مطالعه قانون حاکم برازدواج وطلاق ایرانیان مقیم خارج واتباع خارجی مقیم ایران
• مطالعه ای بر وضعیت حقوقی افراد دو تابعیتی با توجه به اسناد بین المللی و قوانین ایران
• مسیولیت دولتها درقبال اتباع دوتابعیتی ازمنظرحقوق بین الملل
• تاثیر سوء قوانین تابعیت در ایران و تطبیق با ماده 9 کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان
• تابعیت مضاعف در حقوق بین الملل خصوصی
• بررسی مقررات و تحولات مربوط به تابعیت ایران و کانادا
• امکان تابعیت ایرانی فرزندان زوج های نابارور خارجی متولد از رحم اجاره ای مادر ایرانی

مقالات مرتبط

• مطالعه تطبیقی تحدید حقوق زنان ناشی از عقد نکاح
• ضرورت‌های حقوقی داخلی و بین‌المللی اصلاح برخی مواد قانون مدنی در خصوص تابعیت زنان
• تأملی بر برخی ابعاد حقوق عمومی تابعیت مضاعف مدیران و کارمندان دستگاه‌های اجرایی
• ثبوت و تردید در وجود حقوقی آن
• تابعیت طفل متولد از روش‌های نوین باروری در حقوق ایران
• تعارض چند قانون ملی در مورد ازدواج و طلاق
• تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی
• ازدواج مختلط اتباع ایران