ماده ۳۳ قانون مدنی

ماده ۳۳ قانون مدنی: نما و محصولی که از زمین حاصل می‌شود، مال مالک زمین است، چه به خودی خود روییده باشد یا به واسطهٔ عملیات مالک، مگر این که نما یا حاصل، از اصله یا حبهٔ غیر حاصل شده باشد، که در این صورت، درخت و محصول، مال صاحب اصله یا حبه خواهد بود، اگر چه بدون رضای صاحب زمین کاشته شده باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۳۲ قانون مدنی
• ماده ۳۴ قانون مدنی

ماده ۳۱۳ قانون مدنی

توضیح واژگان

رابطه بین اشخاص و اشیاء، به نحوی که موجد هرگونه حق تصرف و انتفاع از عین مزبور باشد؛ «مالکیت» نام دارد. به مالکیت در شیئی، به تبع مالکیت در شیء دیگر،

«مالکیت تبعی» گویند.

به فایده و ثمره ای که به تدریج از عین مال به دست آمده و به نحو محسوس، از عین آن مال نمی‌کاهد؛ «منفعت» گویند.

مطالعات تطبیقی

در حقوق فرانسه، مال را به اصل و منفعت، تقسیم نموده‌اند. حقوق فرانسه، نسبت به مالکیت منافع، ساکت است؛ اما حقوق مدنی اتیوپی، با آنکه از فرانسه اقتباس شده؛ مالکیت منفعت را به رسمیت شناخته‌است. قانونگذار در وضع این ماده، از حقوق فرانسه تبعیت ننموده‌است.

نکات تفسیری دکترین ماده 33 قانون مدنی

مفاد این ماده، دلالت بر مالکیت تبعی صاحب زمین، نسبت به منافع ملک خود دارد. به عبارت دیگر توابع عین، در احکام، تابع خود عین هستند.

مالکیت تبعی، ممکن است نسبت به نتایج طبیعی مال، ایجاد گردد؛ نظیر مالکیت نسبت به گندمی که از زمین می رویَد. منفعتی که به صورت مال مادی، از عین مال به دست آید را منفعت مادی نامند، مانند گندم روییده از زمین، چنین منافعی، پس از جدایی از عین، مال مستقلی محسوب می‌گردند.

اگر شخصی بذر خود را در زمین دیگری بکارد، آنچه که می رویَد؛ متعلق به صاحب دانه بوده و وی باید به مالک زمین، اجرت المثل بپردازد؛ و اگر صاحب زمینی، بذر متعلق به غیر را در مزرعه خود کشت نماید؛ محصول به دست آمده از بذر، متعلق به صاحب حبه بوده و مالک زمین نیز، هیچ حقی نخواهد داشت.

اگر شخصی بذر متعلق به پدرش را در زمین عموی خود بکارد، آنچه که می رویَد؛ متعلق به صاحب دانه بوده و وی باید به مالک زمین، اجرت المثل بپردازد. البته، بعید نیست که بتوان در رابطه با اجرت المثل زمین، حکم به تضامنی بودن مسئولیت صاحب بذر و زارع نمود.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

مالکیت منفعت معنایی ندارد؛ چون تملک معدوم، محال است.

اگر شخصی بذر خود را در زمین دیگری بکارد؛ آنچه که می رویَد؛ متعلق به صاحب دانه بوده و وی باید به مالک زمین، اجرت المثل بپردازد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 33 قانون مدنی

1. نما و محصولاتی که از زمین تولید می‌شوند به مالک زمین تعلق دارند.
2. اگر نما یا محصول از بذر یا اصله متعلق به فرد دیگری رشد کرده باشد، درخت و محصول به صاحب بذر یا اصله تعلق می‌گیرد.
3. در صورتی که بذر یا اصله بدون رضایت مالک زمین کاشته شده باشد، همچنان درخت و محصول متعلق به صاحب بذر یا اصله است.
4. مالک زمین از نما و محصولاتی که به صورت طبیعی یا از عملیات او حاصل شده‌اند، بهره‌مند می‌شود.
5. حقوق مالکیت بر اساس اصله یا حبه، به مالک اولیه اصله یا حبه اختصاص دارد.

رویه های قضایی

• به موجب دادنامه شماره ۱۲۱ مورخه ۱۱/۴/۱۳۷۲ شعبه ۳ دیوان عالی کشور، صلح طرفین، نسبت به زمین و اعیان و اشجار آن، نافذ بوده و لازم الاتباع می‌باشد.
• نظریه شماره 7/1402/304 مورخ 1402/05/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره جایگذاری دستگاه ردیاب و GPS شنوددار زیر خودرو افراد و زرع غیرمجاز

مصادیق و نمونه ها

• گیاهان دارویی خودرو، منفعت طبیعی زمین محسوب می‌گردند.
• میوه‌های درختانی که با پول خادم مسجد، در ملک موقوفه غرس شده‌اند؛ اما مالک درخت آنها را وقف ننموده‌است، متعلق به خادم است.
• ثمره زمین، متعلق به صاحب بذر است؛ هرچند وی، صاحب زمین نباشد یا مالکیت او نسبت به زمین مزبور، مشروع نباشد.

مقالات مرتبط

• تحلیل تطبیقی مفهوم، اسباب حدوث، انتقال، و زوال «ملکیت» و «حق» در حقوق ایران و فرانسه