ماده ۱۴۰ قانون مدنی

ماده ۱۴۰ قانون مدنی: تملک حاصل می‌شود:

۱- به احیا اراضی موات و حیازت اشیا مباحه

۲- به وسیله‌ی عقود و تعهدات

۳- به وسیله‌ی اخذ به شفعه

۴- به ارث

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

اصول و مواد مرتبط

اصل ۴۷ قانون اساسی

توضیح واژگان

به هر عمل یا واقعه حقوقی که هدف از آن ایجاد یا نقل مالکیت باشد؛ اسباب تملک گویند.

تعهد، در لغت یعنی تیمارداشتن، پیمان و عهد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اموال عمومی و مباحاتی که هنوز تملک نشده‎اند؛ اموال فاقد مالک خاص به شمار می‌آیند و اموالی که توسط مالک، مورد اباحه تملک واقع گردیده، نظیر سکه‌هایی که شب عروسی، بر سر زوجین ریخته می‌شود را باید در زمره اموال بلامالک به شمار آورد.

مشترکات عمومی، دارای مالک بوده، در حالی که مباحات، مالکی ندارند؛ دولت با رعایت موازین قانونی، می تواند اموال مباح را، تملک نموده و یا اجازه تملک اینگونه اموال را، به اشخاص خصوصی بدهد.

تملک اموال مباحه، به وسیله حیازت ممکن است؛ مگر در موارد منع قانونی. زمین‌های موات و حیوانات بدون مالک، جزء مباحات هستند.

بارزترین مصداق انتقال قهری، وراثت است. چنانچه در اثنای یک عملیات ثبتی، یکی از طرفین فوت شود؛ ادامه فرآیند مزبور، به قائم مقامی ورثه او، به جریان خواهد افتاد. اسباب ارث بری تغییرناپذیرند؛ یعنی ممکن نیست به غیر اشخاص منصوص در شرع، اختصاص یابند. سبب تحقق ارث، یک عامل (مرگ) است که در دو کالبد حقیقی و فرضی، تبلور می یابد و در موت فرضی نیز همانند مرگ حقیقی، اموال متوفی، بین ورثه او تقسیم خواهد شد  و از تاریخ صدور حکم قطعی لازم الاجرا، مبنی بر موت فرضی غایب، اموال او بین ورثه‌اش تقسیم خواهد شد.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

ارث، سبب تملک و انتقال است؛ نه خود انتقال.

انتقادات

فسخ عقود تملیکی، ایفای دین، یا جبران خسارات ناشی از جرم و شبه جرم، یکی از اسباب تملک بوده که در این ماده نامی از آن برده نشده است.