ماده ۲۷۷ قانون مدنی

ماده ۲۷۷ قانون مدنی: متعهد نمی‌تواند متعهدله را مجبور به قبول قسمتی از موضوع تعهد نماید ولی حاکم می‌تواند نظر به وضعیت مدیون، مهلت عادله یا قرار اقساط دهد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده 5 قانون صدور چک

• ماده 15 قانون صدور چک
• ماده 11 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی

توضیح واژگان

به تعدیل قرارداد، به نحوی که توازن مألوف در آن، که با تغییر شرایط از بین رفته؛ به قرارداد بازگردد، «تعدیل قضایی» گویند.

«تعدیل»، یعنی تقسیم و توزیع عادلانه بین دو شخص، یا دو چیز، و به برابر یا راست نمودن دو طرف یک چیز یا یک عقد، تعدیل گویند.

مطالعات تطبیقی

به موجب ماده ۱۵۷ قانون مدنی مصر، جهت اجرای تعهد، قاضی می‌تواند به دلالت اوضاع و شرایط، به متعهد مهلتی دیگر اعطا نماید.

مفاد این ماده، با ماده ۱۱۸۴ قانون مدنی فرانسه تشابه داشته؛ و تأکیدی بر اعسار متعهد ندارد.

فلسفه و مبانی نظری ماده

مفاد این ماده، بر مبنای انصاف و حسن نیت، تصویب گردیده‌است. اصل یکپارچگی موضوع تعهد .

نکات توضیحی تفسیری دکترین

عرف، ملاک تعیین مهلت عادله است.

نکات توضیحی

مهلت مزبور در این ماده، مهلت قضایی بوده و مفاد این ماده، نمونه بارز تعدیل قراردادها توسط قاضی است. گفتنی است حکم این ماده، در همه مواردی که موضوع تعهد، انجام کار، یا انتقال مال و کالا باشد؛ جاری است. همچنین لازم به ذکر است که در مواردی نظیر قیمت یا مهلت عادله، داوری عرف را نمی‌توان نادیده گرفت.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

در خصوص مبنای قسمت اخیر ماده و اختیار حاکم، شایان ذکر است که در روایات متعددی فرصت دادن به بدهکار اشاره شده است. برای مثال، ابو جارود از امام باقر (ع) روایت می‌کند که پیامبر اکرم (ص) فرمودند:«هر کس که شادمان می‌شود خداوند او را از وزش‌های دوزخ حفظ کند، پس باید به بدهکار تنگدست فرصت دهد یا از حقش بگذرد».

رویه های قضایی

• نظریه شماره 7/99/1210 مورخ 1399/10/06 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره لزوم پرداخت وجه هنگام تقسیم ترکه در فرض صدور دستور تقسیم به رد
• رای دادگاه درباره اعتراض به حکم اعسار با معرفی اموال مدیون (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۶۰۰۱۵۹)
• رای دادگاه درباره اثبات دعوی اعسار با سوگند مدیون (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۱۸۱۹)
• رای دادگاه درباره اعسار از پرداخت مبلغ مندرج در گزارش اصلاحی (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۲۱۳۰۷۰۰۲۶۱)
• رای دادگاه درباره اعسار از پرداخت محکوم به اجرائیه ثبتی (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۳۰۰۱۸۸۴)

• نظریه شماره 7/99/4 مورخ 1399/03/18 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مهات عادله برای قبول قسمتی از موضوع تعهد
• رای دادگاه درباره اعسار از پرداخت عوارض ناشی از بزه تغییر کاربری اراضی زراعی (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۸۰۰۳۹۹)

مقالات مرتبط

• تحلیل حقوقی و اقتصادی تأثیر بیماری‌های پاندمیک بر اجرای تعهدات قراردادی
• تعدیل قرارداد توسط داور
• اختیار مدیون در انتخاب یکی از دیون متعدد
• تشریفات و آیین اعطای مهلت عادله
• تردید در مسئولیت مدنی محجورین مطلق با رویکردی فقهی
• تعدیل قضایی قرارداد در اثر کاهش ارزش پول
• نوآوری‌های قانون نحوۀ اجرای محکومیت‌های مالی
• اجرای زودهنگام تعهدات قراردادی در فقه ،حقوق ایران واسناد بین المللی
• تاثیر قوه قاهره بر سرنوشت و مبنای عدم مسئولیت در نقض تعهدات منفی قراردادی (مطالعه تطبیقی در حقوق مدنی افغانستان و ایران)