ماده ۱۱۹۱ قانون مدنی

ماده ۱۱۹۱ قانون مدنی: اگر وصی منصوب از طرف ولی قهری به نگاهداری یا تربیت مولی‌علیه یا ادارهٔ امور او اقدام نکند یا امتناع از انجام وظایف خود نماید منعزل می‌شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

«وصی» در ماده ۱۱۹۱ قانون مدنی، کسی است که توسط پدر یا جد پدری، برای دوران پس از مرگ آنان، جهت تصدی امور مالی طفل انتخاب می‌شود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

وصی در صورت برخورداری از ملائت مالی، و فقدان سابقه افلاس و ورشکستگی، می‌تواند با اموال مولی علیه، به نفع وی تجارت نماید. همچنین وصی مکلف است پس از رفع حجر از مولی علیه، اموالش را به او برگرداند؛ ولی تکلیفی در ارائه حساب دوران تصدی به وی ندارد. لازم به ذکر است که وصی در صورت تعدی و تفریط، برابر با اصول و قواعد حقوقی، ضامن است.

لفظ «انعزال» در ماده ۱۱۹۱ قانون مدنی، دلالت بر این دارد که وصایت، با خیانت وصی از بین خواهد رفت، و وصی به دلیل امین بودن، در صورتی که مصلحت مولی علیه خویش را رعایت ننموده؛ و برخلاف تعهدات خود، اقدام به تصرف، استعمال یا تلف اموال تحت اختیار خود نماید؛ مرتکب جرم خیانت در امانت شده‌است.

گفتنی است عجز وصی، موجب انعزال وی نمی‌شود و در این گونه موارد دادگاه صالح، اقدام به نصب امین می‌نماید.

نکات توضیحی

میان عزل و منعزل شدن از نظر نتیجه، تشابه کامل وجود دارد، اما عزل نیازمند رسیدگی دادگاه؛ یا احراز قصد انشاء توسط عزل کننده است؛ در صورتی که در انعزال نیازی به طی تشریفات یادشده نبوده؛ و نقش دادگاه در این رابطه، فقط اعلام انعزال است.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

• به دلالت آیه ۱۵۲ سوره مبارکه انعام :"وَ لَا تَقْرَبُوا مَالَ الْیَتِیمِ إِلَّا بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ حَتَّی یَبْلُغَ أَشُدَّهُ …"، وصی منصوب از سوی ولی قهری، باید رعایت مصلحت مولی علیه را بنماید.

• در منابع معتبر فقهی، روایات متعددی دال بر ضمان وصی در صورت تعدی و تفریط وجود دارد.

• امام رضا فروش اموال صغیر را به نسیه و نیز تجارت با مال وی را، موجب ضمان وصی می‌داند.

• در اینکه وصی، باید رعایت غطبه مولی علیه خود را بنماید؛ ادعای اجماع شده‌است.

سوابق فقهی

• در مواردی که وصی، با مال مولی علیه خود، مضاربه می‌کند؛ باید رعایت غبطه صاحب مال را بنماید و وصی منصوب از سوی ولی قهری، در صورت رعایت مصلحت مولی علیه، می‌تواند مال او را بفروشد.

رویه‌های قضایی

• به موجب دادنامه شماره ۵۱/۳۰ مورخه ۱۳۷۲/۱/۱۴ شعبه ۳۰ دیوان عالی کشور، عزل و انعزال وصی، نیازمند ارائه دلیل از سوی مدعی می‌باشد.

مقالات مرتبط

• تعارض نقش دادستان و سازمانهای غیر قضایی در حمایت از محجوران