ماده ۲۹۳ قانون مدنی

ماده ۲۹۳ قانون مدنی: در تبدیل تعهد، تضمینات تعهد سابق به تعهد لاحق تعلق نخواهد گرفت مگر این که طرفین معامله آن را صراحتاً شرط کرده باشند.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۲۹۲ قانون مدنی

توضیح واژگان

«تبدیل تعهد»، یعنی تعهدی، به دلیل تغییر یکی از ارکان آن، به تعهدی دیگر تبدیل گردد، در واقع به زوال تعهد پیشین، به وسیله ایجاد تعهد جدید که جایگزین تعهد سابق می‌گردد؛ «تبدیل تعهد» گویند.

مطالعات تطبیقی

• بین ماده ۲۹۳ قانون مدنی و مواد ۱۲۷۸ تا ۱۲۸۱ قانون مدنی فرانسه، شباهت‌هایی وجود دارد.
• در ماده ۱–۱۳۲۸ قانون مدنی جدید فرانسه در خصوص انتقال طلب گفته شده‌ است که اگر بدهکار اصلی توسط طلبکار ابراء نشده باشد، تضامین باقی خواهد ماند.

• به موجب ماده ۳۵۶ قانون مدنی مصر، تبدیل تعهد، منجز به زوال تعهد پیشین و توابع آن می‌گردد.

• در حقوق مصر، با تبدیل تعهد، مسئولیت تضامنی بدهکاران از بین رفته و تنها ذمه بدهکاری که تراضی به تبدیل تعهد نموده؛ مشغول باقی خواهد ماند.

نکات تفسیری دکترین ماده ۲۹۳ قانون مدنی

اگر تعهد سابق، متضمن وجود حق حبس یا حق فسخ برای متعهدٌله بوده و تبدیل به تعهد دیگری گردد؛ در این صورت تعهد جدید، از مزایای تعهد سابق برخوردار نخواهد بود. اگر تعهد پیشین، دارای وثیقه عینی نظیر رهن، یا وثیقه دینی نظیر ضامن، یا حق تقدم بوده باشد؛ با تبدیل آن به تعهد جدید، هیچ‌کدام از موارد مذکور، اعتبار خود را حفظ نخواهد نمود، چرا که در تبدیل تعهد، عوارض و طواری تعهد سابق از بین رفته و به عبارتی تبدیل تعهد، قاطع مرور زمان تعهد پیشین است.

به نظر برخی حقوقدانان، تبدیل تعهد، موجب سقوط حق فسخ، و شروط ضمن تعهد پیشین می‌گردد و برخی دیگر، در این باره، قائل به نظری مخالف هستند.

نکات توضیحی ماده ۲۹۳ قانون مدنی

به دلیل مطابقت مفاد بند ۲ ماده پیشین با ضمان، ایجاد تعهد جدید، دلالت بر از بین رفتن تضمین‌های تعهد سابق دارد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۲۹۳ قانون مدنی

1. در تبدیل تعهد، تضمینات تعهد سابق به‌طور خودکار به تعهد جدید منتقل نمی‌شود.
2. برای انتقال تضمینات تعهد سابق به تعهد جدید، باید طرفین به‌صورت صریح آن را شرط کنند.
3. تبدیل تعهد، تغییر ماهیت یا شرایط تعهد را به همراه دارد.
4. توافق طرفین برای شرط کردن انتقال تضمینات باید به‌صورت واضح و بدون ابهام باشد.
5. تضمینات می‌تواند شامل ضمانت‌ها، وثایق و موارد مشابه باشد.
6. هدف از عدم انتقال خودکار تضمینات، حفظ حقوق طرفین و جلوگیری از سوء استفاده است.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

• با وقوع ضمان، رهن و سایر تضمینات متعهد اصلی منتفی است.

رویه‌های قضایی

• به موجب رأی اصراری شماره ۹ مورخه ۱۳۷۷/۵/۱۳ هیئت عمومی دیوان عالی کشور، تنظیم قرارداد ثانوی بین متعاقدین، شرط وجه التزام مندرج در قرارداد پیشین را زایل می‌نماید.

• رای دادگاه درباره تجدید تاریخ تنظیم سند رسمی به عنوان تبدیل تعهد (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۳۷۰۱۲۰۸)
• رای دادگاه درباره اثر تبدیل تعهد (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۵۰۰۰۰۸۸)
• رای دادگاه درباره اثر تبدیل تعهد به علت تعویض چک بر ثبوت حق فسخ (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۷۰۰۲۲۲)

مصادیق و نمونه‌ها

• تبدیل تعهد در قراردادهای پیمانکاری، موجب سقوط ضمانت حسن اجرای کار می‌گردد.
• تبدیل تعهد در عقد بیع، منجر به سقوط ضمان ایمنی کالا، تضمین تأمین خدمات پس از فروش، و تضمین تأمین قطعات یدکی می‌گردد.
• تمدید اجاره، عقد جدیدی است که موجب زوال قرارداد اجاره پیشین و توابع آن می‌گردد.
• اگر با توافق مالک، مال مغصوبه در دست غاصب، به عنوان امانت باقی بماند؛ از تاریخ وقوع توافق بین آنان، ید ضمانی غاصب، تبدیل به ید امانی گردیده و مسئولیت وی، بجز در موارد تعدی و تفریط منتفی است.

مقالات مرتبط

• انتقال حقوق و تعهدات قراردادی با تأکید بر فقه امامیه
• تحلیل دوگانگی انتقال طلب و تبدیل تعهد به اعتبار متعهدٌله در حقوق ایران
• تحلیل چالش‌های حقوقی ادغام مؤسسات پولی غیرمجاز‏
• تأملی بر ماهیت تبدیل تعهد و مقایسه آن با نهادهای مشابه در فقه و حقوق
• بررسی فقهی حقوقی تغییر مهریه
• بررسی ماهیت فورفیتینگ در مقایسه با سایر طرق تأمین مالی
• عقد ضمان، زوال یا بقای تضمینات تعهد (با نگاهی به حقوق فرانسه)
• کاربرد ماده ۲۶۵ قانون مدنی در اسناد تجاری با تأکید بر رویّه قضایی
• مطالعۀ تطبیقی تبدیل تعهد در حقوق ایران و غرب (روم و فرانسه)
• کارکرد و ماهیت حقوقی عملکرد شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات)