ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی

ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی اصلاحی ۱۳۸۲/۹/۸ مجمع تشخیص نظام: برای حضانت و نگهداری طفلی که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی می‌کنند، مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است.

تبصره - بعد از هفت سالگی در صورت حدوث اختلاف، حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه می‌باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی
• ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی
• ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی

توضیح واژگان

«حضانت» که در ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است، به معنای ولایت، سرپرستی، تربیت، نگهداری و مراقبت از صغیر می‌باشد، در واقع به محافظت و تربیت صغیر، حضانت گویند.

پیشینه

قبل از اصلاح ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی، حضانت پسر تا دو سالگی با مادر بود؛ و پس از آن، تا هفت سالگی، بر عهده پدر قرار می‌گرفت.

در طرح اصلاح مفاد ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی، حضانت پسر تا هفت سالگی، بر عهده مادر قرار گرفت؛ که توسط شورای نگهبان، به دلیل مخالفت با موازین شرعی، رد گردید.

مطالعات تطبیقی

به موجب قانون احوال شخصیه عراق، حضانت طفل تا هفت سالگی، بر عهده مادر است.

نکات تفسیری دکترین ماده 1169 قانون مدنی

اصولاً حضانت طفل، از زمان تولد، با مادر بوده؛ و مواردی نظیر جنون یا ازدواج او، باعث انتقال حضانت به پدر می‌گردد.

چنانچه دادگاه، حضانت کودک را، به مادر سپرده؛ و پدر از تحویل طفل به او، خودداری نماید؛ دادگاه، وی را ملزم به تسلیم کودک به مادر او خواهد نمود.

چنانچه پس از بلوغ، شخص به دلیل جنون یا سفاهت، همچنان محجور باقی بماند؛ حضانت آنان، بر عهده ولی قهری خواهد بود؛ زیرا از لحاظ نظری، حضانت دیوانه و سفیه، با بلوغ پایان یافته؛ و بر ذمه ولی قرار می‌گیرد.

نکات توضیحی ماده 1169 قانون مدنی

ابوین طفل، می‌توانند با تراضی هم، حضانت وی را، به یکدیگر بسپارند؛ اما حق تعیین ثالث را، جهت حضانت فرزند خود ندارند.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

• با استناد به روایتی از امام صادق، حضانت طفل تا هفت سالگی، با مادر بوده؛ و پس از آن، پدر می‌تواند طفل را از مادر او تحویل بگیرد.

سوابق فقهی

• حضانت دختر تا هفت سالگی، با مادر بوده؛ و در صورتی که مادر طفل ازدواج نماید؛ حضانت از عهده او، ساقط می‌گردد.

• طی استفتایی از مراجع تقلید، چنین پاسخ داده شده است که: حضانت دختر تا هفت سالگی، و حضانت پسر تا دو سالگی، با مادر بوده؛ و پس از آن، بر عهده پدر قرار خواهد گرفت، با ازدواج مادر، حضانت از عهده او، ساقط می‌گردد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 1169 قانون مدنی

1. حضانت و نگهداری کودک در صورت جدا زندگی کردن والدین.
2. اولویت حضانت با مادر تا سن هفت سالگی.
3. پس از سن هفت سالگی، اولویت حضانت به پدر منتقل می‌شود.
4. در صورت بروز اختلاف پس از هفت سالگی، دادگاه مسئول تعیین حضانت بر اساس مصلحت کودک است.
5. مصلحت کودک معیار اصلی در تصمیم‌گیری دادگاه پس از هفت سالگی است.

رویه های قضایی

• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره فرجام خواهی از حکم حضانت
• رای دادگاه درباره پایان دوران اولویت مادر نسبت به حضانت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۵۰۱۰۸۵)
• رای دادگاه درباره شرایط تفویض حضانت فرزند زیر هفت سال به پدر (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۱۱۹۹)
• رای دادگاه درباره رعایت مصلحت فرزند در حضانت (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۱۳۷۰)
• رای دادگاه درباره حضانت طفلی که به بلوغ رسیده است (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۲۳۲۲)
• رای دادگاه درباره حضانت طفل متولد از تخمک زن دیگری (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۴۰۱۶۸۴)
• رای دادگاه درباره حضانت طفل توسط مادر (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۴۵۰۰۴۸۹)
• رای دادگاه درباره تاثیر ازدواج مجدد پدر برحضانت فرزند (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۱۵۴۷)
• رای دادگاه درباره تأثیر وابستگی کودک به مادر بر موضوع حضانت (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۱۷۱۸)
• رای دادگاه درباره امکان تغییر حضانت طفل (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۲۱۳۰۵۰۱۴۴۵)
• رای دادگاه درباره اعتبار توافق در خصوص واگذاری حضانت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۵۰۱۴۱۹)

• به موجب نظریه مشورتی شماره ۳۵۴۹/۷ مورخه ۱۳۷۷/۷/۶ اداره حقوقی قوه قضاییه، ابوین طفل، می‌توانند با تراضی هم، حضانت وی را، به یکدیگر بسپارند؛ اما حق تعیین ثالث را، جهت حضانت فرزند خود ندارند.

• با استناد به نظریه مشورتی ۳۵۶۳/۷ مورخه ۱۳۸۰/۴/۱۳ اداره حقوقی قوه قضاییه، ابوین طفل، می‌توانند به موجب توافقنامه، حضانت وی را، به یکدیگر بسپارند.

• به موجب نظر کمیسیون نشست‌های قضایی، به مناسبت نشست قضات دادگستری فریدن، به هنگام طلاق، ابوین طفل، می‌توانند با تراضی هم، حضانت وی را، به یکدیگر بسپارند.
• نظریه شماره 7/1402/232 مورخ 1402/07/18 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم تعیین قیم برای فرزندان ناشی از رابطه نامشروع
• نظریه شماره ۷/۹۹/۱۲۳۷ مورخ ۱۳۹۹/۰۹/۱۵ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم امکان مطالبه نفقه در فرض واگذاری حضانت طفل به پدر و نگهداری غیرقانونی مادر
• نظریه شماره ۷/۹۹/۳۶۴ مورخ ۱۳۹۹/۰۴/۲۹ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره دعوی مادر به طرفیت پدر به خواسته صدور حکم حضانت نسبت به فرزند ۳ ساله
• رای دادگاه درباره اثر قرارداد بر حضانت فرزند مشترک (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۴۰۱۴۷۲)
• رای دادگاه درباره اثر مصلحت در واگذاری حضانت اطفال (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۴۵۰۱۲۷۰)
• رای دادگاه درباره اثر ازدواج مادر بر سلب حضانت (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۴۰۰۰۴۵۱)
• رای دادگاه درباره اثر ازدواج پدر بر حضانت فرزند (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۰۰۱۵۱۲)
• رای دادگاه درباره ارتباط سوءسابقه پدر شخص دارای حضانت بر حق حضانت وی (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۰۰۰۵۳۵)
• رای دادگاه درباره افزایش زمان ملاقات با فرزند در فرض توافق سابق زوجین (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۴۵۰۰۰۰۹)
• رای دادگاه درباره اثر بلوغ بر حضانت (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۱۱۰۱۲۰۴)
• رای دادگاه درباره اثر بلوغ بر حضانت (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۴۰۰۱۰۹۹)
• رای دادگاه درباره اثر توافق زوجین نسبت به زمان و مکان ملاقات فرزند مشترک (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۲۱۳۱۲۰۰۰۳۸)
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اصل حاکم در مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت
• رای دادگاه درباره اختصاص حق ملاقات به اطفال نابالغ (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۲۰۷۸)
• نظریه شماره ۷/۱۴۰۱/۱۴۰ مورخ ۱۴۰۲/۰۷/۱۵ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره نماینده قانونی طفل ناشی از زنا

انتقادات

قانونگذار، در رابطه با پایان حضانت، سن یا زمانی را مشخص ننموده‌ است، با توجه به فلسفه حضانت، به دلالت ظاهر و علی الاصول، فرایند بلوغ، به منزله انقضای دوران حضانت خواهد بود.

قانونگذار بدون در نظر گرفتن شرایط اخلاقی و روحی پدر، حضانت طفل را، پس از رسیدن به سن خاصی، به او سپرده‌ است.

پایان نامه و رساله های مرتبط

• ولایت قیومیت و حضانت کودک آزمایشگاهی
• بررسی قوانین و احکام فقهی مربوط به حضانت در مذاهب اسلامی و حقوق مدنی ایران

مقالات مرتبط

• بررسی فقهی حقوقی انفساخ عقد نکاح ناشی از موت مغزی و آثار آن بر روابط زوجین
• توافقات راجع به حضانت با تأکید بر رویه قضایی
• نقدی بر رأی عدم استماع درخواست ملاقات فرزند بالغ
• حضانت طفل در فقه و حقوق ایران و مقایسه آن با حقوق انگلیس
• اثر ابتلای والدین به بیماری‌های جسمی (مسری و صعب‌العلاج) بر حضانت کودک