ماده ۲۶۴ قانون مدنی

ماده ۲۶۴ قانون مدنی: تعهدات به یکی از طرق ذیل ساقط می‌شود:

1. به وسیلهٔ وفای به عهد
2. به وسیلهٔ اقاله
3. به وسیلهٔ ابراء
4. به وسیلهٔ تبدیل تعهد
5. به وسیلهٔ تهاتر
6. به وسیلهٔ مالکیت مافی‌الذمه

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۲۶۵ قانون مدنی
• ماده ۲۸۳ قانون مدنی
• ماده ۲۸۹ قانون مدنی
• ماده ۲۹۲ قانون مدنی
• ماده ۲۹۴ قانون مدنی
• ماده ۳۰۰ قانون مدنی

توضیح واژگان

• «تعهد» در لغت، یعنی برعهده گرفتن و خود را مدیون کردن و در اصطلاح، به متعهد شدن، یا برعهده گرفتن فعل یا عملی در برابر دیگری، تعهد گویند.

• «تهاتر» در ماده ۲۶۴ قانون مدنی، به معنای تساقط دو طلب از دو داین می‌باشد.

• «تبدیل تعهد» در ماده ۲۶۴ قانون مدنی، یعنی تعهدی، به دلیل تغییر یکی از ارکان آن، به تعهدی دیگر تبدیل گردد.

مطالعات تطبیقی

• اسباب سقوط تعهدات، در ماده ۱۲۳۴ قانون مدنی فرانسه، برشمرده شده‌ است، که در قانون مدنی جدید فرانسه، مواد ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۱ به این امر اختصاص یافته‌ است.

• به موجب حقوق فرانسه، مرور زمان، یکی از اسباب سقوط حق محسوب می‌گردد.

نکات تفسیری دکترین ماده ۲۶۴ قانون مدنی

تهاتر، به اقسام قانونی، قراردادی و قضایی قابل تقسیم است، از تهاتر قانونی، به تهاتر عقلی و قهری نیز تعبیر نموده‌اند.

اجرای تعهد، ممکن است به صورت اختیاری باشد؛ که از آن، به وفای به عهد تعبیر می‌گردد. به نظر یکی از حقوقدانان، نمی‌توان از وفای به عهد، به «سقوط تعهد» تعبیر نمود، چرا که سقوط، قهری بوده و در سقوط، تعهدی عقیم می‌ماند و طرفین، به مقصود نهایی خود نمی‌رسند، از طرفی، وفای به عهد، همیشه منجر به سقوط قرارداد نمی‌گردد؛ بلکه در مواردی، تأدیه کننده دین، به قائم مقامی از طلبکار، می‌تواند حق خود را از مدیون، مطالبه نماید.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۲۶۴ قانون مدنی

1. تعهدات می‌توانند از طریق وفای به عهد ساقط شوند.
2. امکان سقوط تعهدات از طریق اقاله وجود دارد.
3. یکی از روش‌های سقوط تعهدات، ابراء است.
4. تبدیل تعهد به عنوان یکی از راه‌های سقوط تعهدات محسوب می‌شود.
5. تهاتر به عنوان روشی برای سقوط تعهدات شناخته می‌شود.
6. مالکیت مافی‌الذمه نیز یکی از طرق سقوط تعهدات است.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

• ایفای دین از سوی دیگری، به صورت تبرعی صحیح بوده و باعث ابرای ذمه مدیون می‌گردد؛ هرچند او در قید حیات نبوده؛ یا مخالف با این امر باشد؛ طلبکار هم، باید ایفای دین توسط ثالث را بپذیرد.

رویه‌های قضایی

• به نظر کمیسیون نشست‌های قضایی، به مناسبت نشست قضات طبس، موانع خارجی و حوادث مترقبه را نمی‌توان به عنوان اسباب سقوط تعهدات محسوب نمود؛ بلکه اثبات این گونه وقایع در دادگاه، تنها از محکومیت متعهد به جبران خسارت، معاف می‌نماید.
• به موجب دادنامه شماره ۱۴۷۵ مورخه ۱۳۸۵/۸/۲۹ شعبه ۱۸ دادگاه تجدیدنظر استان تهران، اقاله عقد، دلالت بر سقوط تعهد داشته و منجر به بطلان دعوای الزام به اجرای تعهد می‌گردد.
• به موجب نظریه مشورتی شماره ۲۹۷۱/۷ مورخه ۱۳۸۳/۴/۲۹ اداره حقوقی قوه قضاییه، وجود هر یک از جهات سقوط تعهدات، منجر به صدور حکم به بطلان دعوا، یا بی حقی خواهان می‌گردد.
• نظریه شماره ۷/۹۹/۱۱۱۱ مورخ ۱۳۹۹/۰۸/۲۷ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره زمان محاسبه خسارت تأخیر تادیه در فرض توقیف اموال خوانده در قرار تامین خواسته
• رای دادگاه درباره استناد به دکترین حقوقی در دادگاه (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۲۱۳۰۷۰۰۷۵۳)
• رای دادگاه درباره اثر فسخ قرارداد انتقال اجاره بر حق دعوی تخلیه موجر (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۳۵۰۰۹۵۱)
• رای دادگاه درباره اثر فسخ یا اقاله قرارداد مشارکت بر اعتبار مبایعه نامه (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۳۱۰۰۶۸۲)
• نظریه شماره ۷/۱۴۰۱/۱۱۵۳ مورخ ۱۴۰۲/۰۴/۲۵ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره برگزاری مزایده و اعتراض ثالث اجرایی

مصادیق و نمونه‌ها

• اجرای تعهد توسط ثالث را می‌توان وفای به عهد محسوب نمود.
• فسخ قرارداد را می‌توان به عنوان یکی از اسباب سقوط تعهدات، محسوب نمود.
• ابرای ذمه مکفولٌ عنه، باعث سقوط تعهد کفیل نیز می‌گردد.

پایان‌نامه و رساله‌های مرتبط

• اقاله در حقوق ایران و اسلام
• شرایط سقوط تعهدات در فقه و حقوق موضوعه ایران

مقالات مرتبط

• موارد غیرقابل انجام شدن تعهدات در قراردادها
• معاملات عمده‌ بورسی از حیث تشکیل، آثار و انحلال
• جایگاه و مبانی انفساخ در نظام حقوقی ایران
• تحدید مفهومی سلب حق
• تحلیل چالش‌های حقوقی ادغام مؤسسات پولی غیرمجاز‏
• شرط سقوط حق در قرارداد بیمه
• مفهوم شرط فاسخ از منظر فقه اسلام، حقوق فرانسه و حقوق ایران
• تأملی در: مفهوم، مبانی و اقسام تعهد
• ماهیت وفای به عهد و بررسی مصادیق آن در حقوق ایران
• اسباب سقوط تعهدات در پرتو رویکرد فرمالیسم حقوقی
• ماهیت حقوقی ایفای غیر موضوع تعهد
• رابطه آثار فکری با پدیدآورندگان از دیدگاه حقوق اسلامی
• بررسی ماهیت فورفیتینگ در مقایسه با سایر طرق تأمین مالی
• مطالعه انتقادی اسباب سقوط تعهدات در قانون مدنی ایران، تطبیقی با حقوق فرانسه
• عقد ضمان، زوال یا بقای تضمینات تعهد (با نگاهی به حقوق فرانسه)
• اثر رد تعهد به نفع ثالث بر اعتبار قرارداد
• خلط نظری ناشی از خطا در واژه‌شناسی
• کاهش اطاله دادرسی در پرتو مدیریّت دادرس بر ادله اثبات دعوا

کتب مرتبط

• سقوط تعهدات (شهیدی)

• حقوق مدنی (جلد سوم) (سید جلال الدین مدنی)