ماده ۱۳۱۷ قانون مدنی

ماده ۱۳۱۷ قانون مدنی: شهادت شهود باید مفاداً متحد باشد، بنابراین اگر شهود به اختلاف شهادت دهند قابل اثر نخواهد بود مگر در صورتی که از مفاد اظهارات آن‌ها قدر متیقنی به دست آید.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۱۳۱۶ قانون مدنی
• ماده ۱۳۱۸ قانون مدنی

توضیح واژگان

مقصود از «اختلاف شهود» در ماده ۱۳۱۷ قانون مدنی، تمایز و ناهماهنگی در اظهارات شهود می‌باشد.

نکات تفسیری دکترین ماده ۱۳۱۷ قانون مدنی

توافق بین اظهارات شهود، از شرایط اعتبار شهادت محسوب می‌گردد، و اختلاف شهود در مفاد گواهی، موجب سقوط شهادت می‌گردد؛ مگر اینکه اختلاف آنان در خصوصیات امر، مؤثر در موضوع شهادت نباشد. مفاد شهادت دو شاهد، باید از حیث کمیت و کیفیت، با یکدیگر موافق باشد، البته اختلاف جزئی در بیانات شهود، خدشه ای به اعتبار شهادت وارد نمی‌سازد.

اگر تمایز در مفاد گواهی شهود، ناظر به اطلاق و تقیید باشد؛ شهادت مزبور معتبر است، مانند اینکه یکی از شهود، نسبت به فروش یک دستگاه اتومبیل توسط مدعی، شهادت داده؛ و شاهد دیگر، اظهار نماید که اتومبیل مورد نظر، توسط مدعی، در مشهد به فروش رسیده‌است.

لازم به ذکر است که در مورد تشخیص مطابقت بین اظهارات دو شاهد، معیار خاصی وجود نداشته؛ و قاضی باید به کمک قراین، در این زمینه یقین حاصل نماید.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۱۳۱۷ قانون مدنی

1. شهادت شهود باید به صورت مفهومی واحد و مشابه باشد تا معتبر شناخته شود.
2. اختلاف در شهادت شهود باعث عدم تأثیرگذاری شهادت در دادگاه می‌شود.
3. اگر چه شهادت شهود متفاوت باشد، اما می‌توان از آن‌ها نتیجه‌ای قطعی و یقین‌آور به‌دست‌آورد، شهادت همچنان ممکن است اعتبار داشته باشد.
4. «قدر متیقن» به معنای بخشی از شهادت است که با قطعیت قابل اثبات است و هیچ شک و تردیدی در آن نیست.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

• عدم اختلاف شهود، در متعلق و موضوع شهادت، شرط است.

• جهت اعتبار شهادت، هر دو شاهد، باید نسبت به یک موضوع، شهادت داده؛ و معنا و مفهوم اظهارات آنها، یکسان باشد؛ هرچند الفاظ مختلفی را به کار برند، به عبارت دیگر، مفاد شهادت هر دو شاهد، باید با یکدیگر موافق باشد؛ هرچند ممکن است الفاظ مختلفی را استعمال نمایند.

• اگر یکی از شهود، اظهار نماید که سرقت از نصاب، در روز رخ داده؛ و دیگری، به وقوع سرقت مزبور در شب، شهادت دهد؛ حد ثابت نمی‌گردد.

رویه‌های قضایی

• به موجب دادنامه شماره ۶۲۰ مورخه ۱۳۷۳/۱۱/۳ شعبه ۱۸ دیوان عالی کشور، شهادت یکی از شهود، به تحویل چند تخته فرش در صبح، و گواهی شاهد دیگر، مبنی بر تسلیم همان فرش‌ها در عصر، موجب تناقض در جزئیات امر گردیده؛ و در نتیجه، گواهی آنان، معتبر نمی‌باشد.

• به موجب دادنامه شماره ۵۵۵ مورخه ۱۳۲۵/۴/۱ شعبه ۶ دیوان عالی کشور، حبس و وقف، دو عنوان جداگانه بوده؛ که بین آنها، رابطه اقل و اکثر حاکم نیست؛ لذا قدر متیقنی از اظهارات شهود، قابل استنباط نبوده؛ و شهادت آنان معتبر نمی‌باشد.

• به موجب دادنامه شماره ۷۳۷ مورخه ۱۳۷۳/۱۲/۲۸ شعبه ۱۸ دیوان عالی کشور، وجود تعارض بین اظهارات شهود، مستند به قاعده فقهی «اذا تعارضا، تساقطا»، موجب بی‌اعتباری گواهی آنان می‌گردد.
• رای دادگاه درباره اعتراض به تصمیم مراجع انتظامی دانشگاه آزاد اسلامی در دادگاه حقوقی (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۱۶۰۰۶۹۱)

مذاکرات تصویب

بنا بر اظهارات وزیر عدلیه، چنانچه شاهد، مازاد بر ادعا، اظهاراتی را بیان داشته؛ یا بین بیانات شهود، اختلاف باشد؛ شهادت مسموع نیست.

مصادیق و نمونه‌ها

• اگر یکی از شهود، اظهار نماید که زید، مبلغی پول نقد را، به عمرو سپرده؛ و شاهد دوم، شهادت به سپردن مقداری نقره به عمرو دهد؛ شهادت آنان مسموع نیست.

• اگر یکی از شهود، اظهار نماید که زید، مبادرت به ازدواج دائم با دختری نموده؛ و شاهد دیگر، شهادت به انقطاع نکاح مزبور بدهد؛ شهادت آنان مسموع نیست.

• اگر یکی از شهود، اظهار نماید که زید، خانه را به موجب بیع، به عمرو منتقل نموده؛ و شاهد دیگر، گواهی دهد که منزل مزبور، با وصیت زید، به مالکیت عمرو درآمده؛ در این صورت شهادت آنان مسموع نیست.

• اگر یکی از شهود، اظهار نماید که زید، باغ متعلق به عمرو را غصب نموده؛ و شاهد دیگر، گواهی دهد که زید، ملک مزبور را، به عدوان تصرف نموده‌است؛ شهادت هر دوی آنان، صحیح است.

• اگر یکی از شهود، اظهار نماید که زید، یک دینار از عمرو ربوده؛ و شاهد دیگر، گواهی دهد که زید، ۲۰ درهم متعلق به عمرو را، سرقت نموده‌است؛ در این صورت شهادت هر دوی آنان، بی‌اعتبار است.