ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''ماده 1130 اصلاحی 14/10/1370 و تبصره ماده 1130 الحاقی 3/7/1379''' در صورتی که دوام زوجیت م...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۶۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''ماده 1130 اصلاحی 14/10/1370 و تبصره ماده 1130 الحاقی 3/7/1379'''
'''ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی''' '''اصلاحی ۱۳۷۰/۱۰/۱۴ و تبصره الحاقی ۱۳۷۹/۷/۳:''' در صورتی که دوام [[نکاح|زوجیت]] موجب [[عسر و حرج]] [[زوجه]] باشد، وی می‌تواند به [[حاکم|حاکم شرع]] مراجعه و تقاضای [[طلاق]] کند. چنانچه عسر و حرج مذکور در [[دادگاه|محکمه]] ثابت شود، دادگاه می‌تواند [[زوج]] را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به [[اذن]] حاکم شرع طلاق داده می‌شود.


در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنان چه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود.
تبصره- عسر و حرج موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامهٔ زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه [[صلاحیت|صالح]] از مصادیق عسر و حرج محسوب می‌گردد:
 
تبصره: عسر و حرج موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه‌ی زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسر و حرج محسوب می‌گردد:
 
۱- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
 
۲- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلا وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است.
 
۳- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
 
۴- ضرب و شتم یا هرگونه سوءرفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
 
۵- ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه‌ی صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.
 
موارد مندرج در این مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید.


# ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون [[عذر موجه]].
# [[اعتیاد]] زوج به یکی از انواع [[مواد مخدر]] یا ابتلای وی به [[مشروبات الکلی]] که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده‌است.
# محکومیت قطعی زوج به [[حبس]] پنج سال یا بیشتر.
# [[ضرب]] و شتم یا هرگونه سوءرفتار مستمر زوج که [[عرف|عرفاً]] با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
# ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضهٔ صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.
موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید.
* {{زیتونی|[[ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}}
* {{زیتونی|[[ماده ۱۱۳۱ قانون مدنی|مشاهده ماده بعدی]]}}
== مواد مرتبط ==
* [[ماده ۱۱۳۱ قانون مدنی]]
* [[ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی]]
== توضیح واژگان ==
== توضیح واژگان ==
سازگاری زوجین با سجایا و خطاهای یکدیگر را، حسن معاشرت نامند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد پنجم) - (خانواده)|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=دانش نگار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2244084|صفحه=|نام۱=احمدعلی|نام خانوادگی۱=حمیتی واقف|چاپ=1}}</ref>
ترکیب دو کلمه «عسر و حرج» به معنای تنگنا و فشار است، در [[فقه]] و [[حقوق]]، منظور از عسر و حرج آن است که هرگاه تکلیفی دشوار و مشقت‌بار باشد، آن تکلیف ساقط می‌شود، ملاک دشواری از نظر [[فقیه|فقها]] آن است که انجام تکلیف عادتاً قابل تحمل نباشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=راهنمای نگارش حقوقی (دعاوی راجع به خانواده)|ترجمه=|جلد=|سال=1395|ناشر=آوا|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6658360|صفحه=|نام۱=جعفر|نام خانوادگی۱=اخترنیا|چاپ=2}}</ref>
 
== پیشینه ==
== پیشینه ==
به موجب قانون احوال شخصیه سوریه، عجز مرد در دخول، از موجبات درخواست طلاق توسط زوجه، محسوب می گردد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=909652|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|نام۲=سیدحسین|نام خانوادگی۲=صفایی|نام۳=سیدعزت اله|نام خانوادگی۳=عراقی|نام۴=اسداله|نام خانوادگی۴=امامی|نام۵=سیدمرتضی|نام خانوادگی۵=قاسم زاده|نام۶=محمود|نام خانوادگی۶=صادقی|نام۷=عباس|نام خانوادگی۷=ببرزویی|نام۸=احمد|نام خانوادگی۸=حمیدزاده|نام۹=آهنی|نام خانوادگی۹=بتول|چاپ=2}}</ref>
[[لایحه دادگاه مدنی خاص]]، در مورد [[طلاق به درخواست زوجه|طلاق به درخواست زن]]، [[سکوت قانون|سکوت]] اختیار نموده بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار و اجرای حکم غیابی گواهی عدم امکان سازش|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2563876|صفحه=|نام۱=فریبا|نام خانوادگی۱=شهابی|چاپ=1}}</ref>
== مطالعات تطبیقی ==
* به موجب قانون احوال شخصیه سوریه، عجز مرد در [[دخول]]، از موجبات [[طلاق به درخواست زوجه|درخواست طلاق توسط زوجه]] محسوب می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=909652|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|نام۲=سیدحسین|نام خانوادگی۲=صفایی|نام۳=سیدعزت اله|نام خانوادگی۳=عراقی|نام۴=اسداله|نام خانوادگی۴=امامی|نام۵=سیدمرتضی|نام خانوادگی۵=قاسم‌زاده|نام۶=محمود|نام خانوادگی۶=صادقی|نام۷=عباس|نام خانوادگی۷=ببرزویی|نام۸=احمد|نام خانوادگی۸=حمیدزاده|نام۹=آهنی|نام خانوادگی۹=بتول|چاپ=2}}</ref>


لایحه دادگاه مدنی خاص، درمورد طلاق به درخواست زن، سکوت اختیار نموده بود. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار و اجرای حکم غیابی گواهی عدم امکان سازش|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2563876|صفحه=|نام۱=فریبا|نام خانوادگی۱=شهابی|چاپ=1}}</ref>
* در لهستان، ترک [[خانواده]]، از موجبات درخواست طلاق است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مفقودان و ایثارگران از دیدگاه حقوقی و قوانین حمایتی|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=آستان قدس رضوی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=74916|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=امینیان مدرس|چاپ=1}}</ref>
== نکات تفسیری دکترین ماده 1130 قانون مدنی ==
مبنای [[طلاق قضایی]]، عسر و حرج زوجه است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=909584|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|نام۲=سیدحسین|نام خانوادگی۲=صفایی|نام۳=سیدعزت اله|نام خانوادگی۳=عراقی|نام۴=اسداله|نام خانوادگی۴=امامی|نام۵=سیدمرتضی|نام خانوادگی۵=قاسم‌زاده|نام۶=محمود|نام خانوادگی۶=صادقی|نام۷=عباس|نام خانوادگی۷=ببرزویی|نام۸=احمد|نام خانوادگی۸=حمیدزاده|نام۹=آهنی|نام خانوادگی۹=بتول|چاپ=2}}</ref> طلاق به درخواست زوجه [[غایب مفقودالاثر]]، از مصادیق طلاق به دلیل عسر و حرج است،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=178616|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|نام۲=سیدحسین|نام خانوادگی۲=صفایی|نام۳=سیدعزت اله|نام خانوادگی۳=عراقی|نام۴=اسداله|نام خانوادگی۴=امامی|نام۵=سیدمرتضی|نام خانوادگی۵=قاسم‌زاده|نام۶=محمود|نام خانوادگی۶=صادقی|نام۷=عباس|نام خانوادگی۷=ببرزویی|نام۸=احمد|نام خانوادگی۸=حمیدزاده|نام۹=آهنی|نام خانوادگی۹=بتول|چاپ=2}}</ref> و این [[فرض قانونی]] به وجود می‌آید که زوجه، دچار عسروحرج گردیده؛ و ادامه زندگی زناشویی، برای او مشکل شده، و باید از تداوم [[ضرر]]، جلوگیری نمود،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اختیار زوجه در طلاق در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2774780|صفحه=|نام۱=سیدمهدی|نام خانوادگی۱=جلالی|چاپ=1}}</ref> اگر تعیین مدت جهت تفحص از شوهر، زن را در معرض گناه قرار دهد؛ نیازی به رعایت تشریفات خاص، جهت طلاق به درخواست زوجه غایب مفقودالاثر نمی‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=178616|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|نام۲=سیدحسین|نام خانوادگی۲=صفایی|نام۳=سیدعزت اله|نام خانوادگی۳=عراقی|نام۴=اسداله|نام خانوادگی۴=امامی|نام۵=سیدمرتضی|نام خانوادگی۵=قاسم‌زاده|نام۶=محمود|نام خانوادگی۶=صادقی|نام۷=عباس|نام خانوادگی۷=ببرزویی|نام۸=احمد|نام خانوادگی۸=حمیدزاده|نام۹=آهنی|نام خانوادگی۹=بتول|چاپ=2}}</ref>


در لهستان، ترک خانواده، از موجبات درخواست طلاق است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مفقودان و ایثارگران از دیدگاه حقوقی و قوانین حمایتی|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=آستان قدس رضوی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=74916|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=امینیان مدرس|چاپ=1}}</ref>
تبصره '''ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی'''، به دلیل مخالفت با [[شرع]]، توسط [[فقیه|فقهای]] [[شورای نگهبان]] رد گردیده و با ارجاع به [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]]، معتبر اعلام شد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=179820|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|نام۲=سیدحسین|نام خانوادگی۲=صفایی|نام۳=سیدعزت اله|نام خانوادگی۳=عراقی|نام۴=اسداله|نام خانوادگی۴=امامی|نام۵=سیدمرتضی|نام خانوادگی۵=قاسم‌زاده|نام۶=محمود|نام خانوادگی۶=صادقی|نام۷=عباس|نام خانوادگی۷=ببرزویی|نام۸=احمد|نام خانوادگی۸=حمیدزاده|نام۹=آهنی|نام خانوادگی۹=بتول|چاپ=2}}</ref>


== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
گفتنی است چنانچه پس از صدور [[گواهی عدم امکان سازش]]، زوج حاضر به طلاق زوجه نگردد؛ در این صورت زن باید با مراجعه به دادگاه صالح، و تجدید مراحل رسیدگی و صدور [[حکم]]، تقاضای طلاق نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مباحثی از حقوق زن ازمنظر حقوق داخلی، مبانی فقهی و موازین بین‌المللی|ترجمه=|جلد=|سال=1379|ناشر=اطلاعات|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2686996|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=مهرپور|چاپ=1}}</ref>
طلاق موضوع این ماده، مصداق طلاق قضایی محسوب می گردد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=توصیف و تحلیل علمی آرای قضایی (جلد اول) (مسائل حقوقی- بخش اول- خانواده)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4853300|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> و مبنای طلاق قضایی، عسروحرج زوجه است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=909584|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|نام۲=سیدحسین|نام خانوادگی۲=صفایی|نام۳=سیدعزت اله|نام خانوادگی۳=عراقی|نام۴=اسداله|نام خانوادگی۴=امامی|نام۵=سیدمرتضی|نام خانوادگی۵=قاسم زاده|نام۶=محمود|نام خانوادگی۶=صادقی|نام۷=عباس|نام خانوادگی۷=ببرزویی|نام۸=احمد|نام خانوادگی۸=حمیدزاده|نام۹=آهنی|نام خانوادگی۹=بتول|چاپ=2}}</ref>
== نکات توضیحی ماده 1130 قانون مدنی ==
 
طلاق موضوع '''ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی'''، مصداق طلاق قضایی محسوب می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=توصیف و تحلیل علمی آرای قضایی (جلد اول) (مسائل حقوقی- بخش اول- خانواده)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4853300|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref>
طلاق به درخواست زوجه غایب مفقودالاثر، از مصادیق طلاق به دلیل عسر و حرج است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=178616|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|نام۲=سیدحسین|نام خانوادگی۲=صفایی|نام۳=سیدعزت اله|نام خانوادگی۳=عراقی|نام۴=اسداله|نام خانوادگی۴=امامی|نام۵=سیدمرتضی|نام خانوادگی۵=قاسم زاده|نام۶=محمود|نام خانوادگی۶=صادقی|نام۷=عباس|نام خانوادگی۷=ببرزویی|نام۸=احمد|نام خانوادگی۸=حمیدزاده|نام۹=آهنی|نام خانوادگی۹=بتول|چاپ=2}}</ref> و این فرض قانونی به وجود می آید که زوجه، دچار عسروحرج گردیده؛ و ادامه زندگی زناشویی، برای او مشکل شده، و باید از تداوم ضرر، جلوگیری نمود. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اختیار زوجه در طلاق در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2774780|صفحه=|نام۱=سیدمهدی|نام خانوادگی۱=جلالی|چاپ=1}}</ref>
== مطالعات فقهی ==
 
=== سوابق فقهی ===
اگر پس از صدور گواهی عدم امکان سازش، زوج حاضر به طلاق زوجه نگردد؛ دراینصورت زن باید با مراجعه به دادگاه صالح، و تجدید مراحل رسیدگی و صدور حکم، تقاضای طلاق نماید. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مباحثی از حقوق زن ازمنظر حقوق داخلی، مبانی فقهی و موازین بین المللی|ترجمه=|جلد=|سال=1379|ناشر=اطلاعات|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2686996|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=مهرپور|چاپ=1}}</ref>
* فقط چنانچه شوهر، به‌طور [[عمد]]<nowiki/>ی، خود را مخفی نموده باشد؛ زوجه او می‌تواند از حاکم، درخواست طلاق نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق زن و خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2269420|صفحه=|نام۱=محمود|نام خانوادگی۱=حکمت نیا|چاپ=1}}</ref>
 
* چنانچه عسر و حرج زوجه محرز <nowiki/>گردد و وی، [[ذمه]] شوهر را بابت [[حق|حقوق]] خویش، [[برائت ذمه|بری]] نماید؛ حاکم زن را طلاق می‌دهد؛ حتی اگر شوهر او، موافق با طلاق نباشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجله حقوقی عدالت آراء شماره 3-2 زمستان 1384 بهار 1385|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=عدالت آرا|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3947184|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=یارارشدی|چاپ=}}</ref>
تبصره این ماده، به دلیل مخالفت با شرع، توسط فقهای شورای نگهبان رد گردیده؛ و با ارجاع به مجمع تشخیص مصلحت نظام، معتبر اعلام شد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=179820|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|نام۲=سیدحسین|نام خانوادگی۲=صفایی|نام۳=سیدعزت اله|نام خانوادگی۳=عراقی|نام۴=اسداله|نام خانوادگی۴=امامی|نام۵=سیدمرتضی|نام خانوادگی۵=قاسم زاده|نام۶=محمود|نام خانوادگی۶=صادقی|نام۷=عباس|نام خانوادگی۷=ببرزویی|نام۸=احمد|نام خانوادگی۸=حمیدزاده|نام۹=آهنی|نام خانوادگی۹=بتول|چاپ=2}}</ref>
 
== سوابق فقهی ==
اگر حاکم، به درخواست زوجه، زوج را ملزم به طلاق نماید؛ نوع چنین طلاقی، از حیث رجعی یا بائن بودن، تابع احکام کلی طلاق است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه نظریات مشورتی فقهی در امور حقوقی (جلد پنجم)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=24412|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضائیه|نام خانوادگی۱=|چاپ=2}}</ref>
 
چنانچه عسروحرج زوجه محرز گردد؛ و وی، ذمه شوهر را بابت حقوق خویش، بری نماید؛ حاکم زن را طلاق می دهد؛ حتی اگر شوهر او موافق با طلاق نباشد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجله حقوقی عدالت آراء شماره 3-2 زمستان 1384 بهار 1385|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=عدالت آرا|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3947184|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=یارارشدی|چاپ=}}</ref>
 
درمواردی که زوج، برخلاف وظایف خویش رفتار نموده؛ و دیگر ملتزم به تعهدات خویش نگردد؛ حاکم می تواند زوجه را طلاق دهد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دیدگاه های جدید در مسائل حقوقی|ترجمه=|جلد=|سال=1374|ناشر=اطلاعات|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2038684|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=مهرپور|چاپ=2}}</ref>
 
فقط چنانچه شوهر، به طور عمدی، خود را مخفی نموده باشد؛ زوجه او می تواند از حاکم، درخواست طلاق نماید. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق زن و خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2269420|صفحه=|نام۱=محمود|نام خانوادگی۱=حکمت نیا|چاپ=1}}</ref>
 
اگر تعیین مدت جهت تفحص از شوهر، زن را در معرض گناه قراردهد؛ نیازی به رعایت تشریفات خاص، جهت طلاق به درخواست زوجه غایب مفقودالاثر، نمی باشد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=178616|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|نام۲=سیدحسین|نام خانوادگی۲=صفایی|نام۳=سیدعزت اله|نام خانوادگی۳=عراقی|نام۴=اسداله|نام خانوادگی۴=امامی|نام۵=سیدمرتضی|نام خانوادگی۵=قاسم زاده|نام۶=محمود|نام خانوادگی۶=صادقی|نام۷=عباس|نام خانوادگی۷=ببرزویی|نام۸=احمد|نام خانوادگی۸=حمیدزاده|نام۹=آهنی|نام خانوادگی۹=بتول|چاپ=2}}</ref>


* طی [[استفتاء|استفتایی]] از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]]، چنین پاسخ داده شده است که: اگر حاکم، به درخواست زوجه، زوج را ملزم به طلاق نماید؛ نوع چنین طلاقی، از حیث [[طلاق رجعی|رجعی]] یا [[طلاق بائن|بائن]] بودن، تابع احکام کلی طلاق است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه نظریات مشورتی فقهی در امور حقوقی (جلد پنجم)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=24412|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضائیه|نام خانوادگی۱=|چاپ=2}}</ref>
== نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 1130 قانون مدنی ==
{{هوش مصنوعی (ماده)}}
# زوجه می‌تواند در صورت وجود عسر و حرج از حاکم شرع درخواست طلاق کند.
# ثابت شدن عسر و حرج در دادگاه می‌تواند منجر به اجبار زوج به طلاق شود.
# در صورت عدم امکان اجبار زوج، طلاق با اذن حاکم شرع صورت می‌گیرد.
# عسر و حرج به معنای وضعیتی است که زندگی را برای زوجه مشقت‌بار و تحمل آن مشکل کند.
# ترک زندگی خانوادگی حداقل شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب بدون عذر موجه از مصادیق عسر و حرج است.
# اعتیاد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی که به زندگی خانوادگی آسیب بزند و ترک اعتیاد ممکن نباشد، می‌تواند عسر و حرج محسوب شود.
# محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر از مصادیق عسر و حرج است.
# سوءرفتار مستمر یا ضرب و شتم که تحمل آن برای زوجه عرفاً ممکن نباشد، از موارد عسر و حرج است.
# بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری زوج که زندگی مشترک را مختل کند می‌تواند موجب عسر و حرج شود.
# دادگاه می‌تواند در موارد دیگر عسر و حرج زن، حکم طلاق صادر کند.
== رویه های قضایی ==
== رویه های قضایی ==
به موجب نظریه 4067/7 مورخه 30/6/1381 اداره حقوقی قوه قضاییه، طلاق به درخواست زوجه، طلاق خلع محسوب نمی گردد؛ زیرا نه حاکم می تواند به قائم مقامی از زوج، بذل مال را قبول کند؛ و نه امکان الزام زوج به قبول آن، وجوددارد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار و اجرای حکم غیابی گواهی عدم امکان سازش|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2564872|صفحه=|نام۱=فریبا|نام خانوادگی۱=شهابی|چاپ=1}}</ref>
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره پیوست وکالت نامه به دادخواست فرجامی]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره همزمانی بذل حقوق مالی زوجه و وکالت در طلاق]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره نوع طلاق واقع شده بر اساس احراز عسر و حرج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره مقدمات رسیدگی به دعوی طلاق زوجین اهل سنت]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره مفهوم عسر و حرج در طلاق از ناحیه زوجه]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره مفهوم رای اصراری]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره مفهوم بذل کلیه حقوق مالی توسط زوجه]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره مصداق سوء معاشرت و سوءرفتار زوج در دعوی طلاق]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره مصداق سوء معاشرت زوج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره مصداق سوء رفتار زوج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره مرجع تقدیم دادخواست فرجامی]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره محدوده اختیار زوج در تعیین محل زندگی مشترک]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره فرجام خواهی از قرار رد دعوا (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۹۰۷۲۰۰۶۵۱)]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره عسر و حرج ناشی از ازدواج مجدد زوج با مجوز دادگاه]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره عدم لزوم بذل مهریه در طلاق مبتنی بر عسر و حرج زوجه]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره عدم تعیین زمان ملاقات با فرزند در حکم طلاق]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره طلاق به دلیل عسروحرج ناشی از جانباز بودن زوج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره شرط ضرب و شتم در تحقق عسر و حرج زوجه]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره شرط صدور حکم الزام زوج به طلاق توسط دادگاه]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره شرط دعوی طلاق به جهت عسر و حرج ناشی از اعتیاد زوج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره شرط تحقق وکالت در طلاق در فرض ترک زندگی از ناحیه زوج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره شرط بذل نفقات معوقه و اجرت المثل زوجه در قبال طلاق خلع]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره شرایط شتم موجب عسر و حرج زوجه]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره رسیدگی مجدد به دعوای عسر و حرج زوجه]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره رابطه بذل مهریه و تحقق عسر و حرج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره دعوی طلاق به دلیل ضرب و جرح زوجه توسط زوج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق زوجه به دلیل پرخاشگری زوج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق زوجه به دلیل ناتوانی جنسی زوج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق زوجه به دلیل مفارقت جسمانی و ترک انقاق]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق زوجه به دلیل محکومیت کیفری زوج (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۹۰۹۹۰۰۳۲۸)]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق زوجه به دلیل ضرب و جرح (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۹۰۶۸۰۱۰۳۹)]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق توسط زوجه به دلیل عسر و حرج (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۹۰۷۹۰۰۰۱۹)]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق به دلیل مخاطره آمیز بودن بیماری زوج برای زوجه]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق به دلیل ارتکاتب جرم منافی حیثیت خانوادگی زوجه تسط زوج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق به استناد اعتیاد زوج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست ثبت واقعه طلاق در صورت عدم ثبت نکاح]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره داوری بدون حضور زوجین در دعوای طلاق]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تکلیف دادگاه در خصوص مهریه ضمن حکم طلاق]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تکلیف دادگاه در خصوص ادعای عسر و حرج زوجه]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تکلیف حقوق مالی زوجه در درخواست طلاق توسط وی]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تقاضای طلاق زوجه به دلیل مخاطرات بارداری]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تغییر جهت طلاق در مرحله تجدیدنظر]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تحقق عسر و حرج پیش از آغاز زندگی مشترک]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تاثیر نشوز زوجه در تحقق شروط ضمن عقد نکاح]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تاثیر عسروحرج زوجه بر ازدواج موقت]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اعطای وکالت در طلاق به نحو عام و مطلق به زوجه]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره ادعای عسر و حرج در وضعیت نشوز]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اثر پرداخت بعدی نفقه در تحقق شرط وکالت در طلاق]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اثر معرفی داور توسط خوانده بر غیابی بودن حکم]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اثر محکومیت کیفری زوج پیش از ازدواج بر تحقق عسروحرج زوجه]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اثر قاعده اقدام بر عسروحرج زوجه]]
* [[رای دادگاه درباره ناتوانی جنسی و عسر و حرج (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۲۱۴۵)]]
* [[رای دادگاه درباره شرایط استحقاق اجرت المثل ایام زوجیت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۴۰۰۰۵۸)]]
* [[رای دادگاه درباره رابطه ی کراهت شدید زوجه با عسر و حرج (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۲۶۰۲۰۸۲)]]
* [[رای دادگاه درباره رابطه بین بذل حقوق مالی و عسر و حرج زوجه (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۲۰۲۹)]]
* [[رای دادگاه درباره دعوای الزام زوج به حسن معاشرت (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۲۲۴۴)]]
* [[رای دادگاه درباره درخواست طلاق به علت عدم تدارک اسباب زندگی مشترک (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۲۶۰۲۰۵۴)]]
* [[رای دادگاه درباره تاثیر عقیم بودن زوج بر تحقق عسر و حرج زوجه (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۰۰۱۷۵۶)]]
* [[رای دادگاه درباره اثبات عسر و حرج (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۴۰۲۱۰۰)]]
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره اماره کراهت زوجه از زوج]]
* [[نظریه شماره 7/1401/815 مورخ 1401/09/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]


به موجب دادنامه شماره 14 مورخه 10/8/1372 شعبه 19 دیوان عالی کشور، ممکن است دادگاه، با استناد به مواد 1130 و 1133 قانون مدنی، مبادرت به صدور حکم طلاق نماید. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی در آیینه آرای دیوانعالی کشور (جلد دوم) (حقوق خانواده)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فردوسی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5404928|صفحه=|نام۱=یداله|نام خانوادگی۱=بازگیر|چاپ=3}}</ref>
* به موجب [[نظریه مشورتی|نظریه]] ۴۰۶۷/۷ مورخه ۱۳۸۱/۶/۳۰ [[اداره کل حقوقی قوه قضائیه|اداره حقوقی قوه قضاییه]]، طلاق به درخواست زوجه، [[طلاق خلع]] محسوب نمی‌گردد؛ زیرا نه حاکم می‌تواند به [[قائم مقام|قائم مقامی]] از زوج، [[فدیه|بذل مال]] را قبول کند؛ و نه امکان الزام زوج به قبول آن وجود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آثار و اجرای حکم غیابی گواهی عدم امکان سازش|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2564872|صفحه=|نام۱=فریبا|نام خانوادگی۱=شهابی|چاپ=1}}</ref>
* به موجب [[دادنامه]] شماره ۱۴ مورخه ۱۳۷۲/۸/۱۰ شعبه ۱۹ [[دیوان عالی کشور]]، ممکن است دادگاه، با استناد به مواد ۱۱۳۰ و [[ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی|۱۱۳۳ قانون مدنی]]، مبادرت به صدور حکم طلاق نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی در آیینه آرای دیوانعالی کشور (جلد دوم) (حقوق خانواده)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=فردوسی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5404928|صفحه=|نام۱=یداله|نام خانوادگی۱=بازگیر|چاپ=3}}</ref>
* به موجب نظریه مشورتی شماره ۸۱۶۵/۷ مورخه ۱۳۸۳/۱۰/۳۰ اداره حقوقی قوه قضاییه، منظور قانونگذار از اصطلاحات «حاکم» و «حاکم شرع» مندرج در [[ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی|مواد ۱۱۲۹]] و '''۱۱۳۰ قانون مدنی'''، [[مقام قضایی|قضات]] شاغل در [[قوه قضاییه]] است؛ که لازم نیست که حتماً [[مجتهد]] باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه قانون مدنی (ویرایش ششم)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4738240|صفحه=|نام۱=معاونت حقوقی ریاست جمهوری|نام خانوادگی۱=|چاپ=7}}</ref>
* [[رای دادگاه درباره ادعای عسر و حرج بعد از محکومیت به تمکین (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۱۲۹۰)]]
* [[رای دادگاه درباره اثبات عسر و حرج (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۰۷۶۲)]]
* [[رای دادگاه درباره استناد دادگاه به شروط ضمن عقد بدون درخواست خواهان (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۱۳۴۱)]]
* [[نظریه شماره 7/99/1306 مورخ 1399/09/24 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم نسخ مواد ۱۱۲۲ و ۱۱۳۰ قانون مدنی مصوب ۱۳۷۰|نظریه شماره ۷/۹۹/۱۳۰۶ مورخ ۱۳۹۹/۰۹/۲۴ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم نسخ مواد ۱۱۲۲ و ۱۱۳۰ قانون مدنی مصوب ۱۳۷۰]]
* [[رای دادگاه درباره اثبات کراهت قبل از شروع زندگی مشترک (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۱۰۰۸۲۷)]]
* [[رای دادگاه درباره استرداد دعوا از جانب تجدیدنظرخوانده (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۱۸۸۹)]]
* [[رای دادگاه درباره اثر میزان بذل مهریه در احراز عسر و حرج (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۱۱۱۲)]]
* [[رای دادگاه درباره اثر اطلاع زوجه از بیماری زوج در دعوای طلاق (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۲۱۳۰۵۰۲۱۶۲)]]
* [[رای دیوان عالی کشور درباره دخالت وکلای پایه ۲ دادگستری و مشاوران حقوقی قوه قضائیه در دعاوی راجع به اصل نکاح و طلاق در محاکم بدوی و تجدیدنظر]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره بائن بودن طلاق ناشی از عسر و حرج زوجه]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره بی احترامی و فشار روحی زوجه از مصادیق عسر و حرج|رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره بی‌احترامی و فشار روحی زوجه از مصادیق عسر و حرج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تکلیف دادگاه در تقاضای طلاق به علت اعتیاد زوج (دادنامه شماره ۶۱۰۰۶۳۶۹۱۰۹۹۷۰۹۰)]]
* [[رای دادگاه درباره اثر یک بار ضرب و جرح زوجه بر تحقق عسر و حرج (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۴۷۰۰۸۲۴)]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تکلیف دادگاه دردعوای طلاق به دلیل عسر و حرج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره رابطه بذل مهریه و عسر و حرج]]
* [[نظریه شماره 7/99/805 مورخ 1399/08/27 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره درخواست زوجه مبنی بر طلاق به سبب عسر و حرج و یا طلاق به سبب وکالت ضمن یک دادخواست|نظریه شماره ۷/۹۹/۸۰۵ مورخ ۱۳۹۹/۰۸/۲۷ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره درخواست زوجه مبنی بر طلاق به سبب عسر و حرج و یا طلاق به سبب وکالت ضمن یک دادخواست]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره طلاق به دلیل غیبت زوج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره (۱)- مصادیق عسر و حرج زوجه (۲)- نوع طلاق در طلاق بر مبنای عسر و حرج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره نزدیکی به هر نحو، شرط استحقاق زوجه نسبت به تمام مهریه]]
* [[رای دادگاه درباره احراز عسروحرج براساس تحقیقات دادگاه (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۱۴۶۷)]]
* [[رای دادگاه درباره احراز عسروحرج زوجه به دلیل کراهت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۰۱۴۰)]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اثر تحقق عسر و حرج ناشی از اقدامات زوجه]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اثر عدم اخذ نظریه داور در دعوی طلاق]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره احراز عسر و حرج به جهت بیماری مقاربتی زوج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره احراز عسر و حرج زوجه در زندگی مشترک]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره ادعای عسر و حرج به جهت عقیم بودن زوج]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره ادعای عسر و حرج به دلیل ایراد ضرب به زوجه]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اعطای نیابت دادگاه تجدید نظر به دادگاه بدوی همان حوزه قضایی]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره رابطه بذل مهریه و عسر و حرج (دادنامه شماره ۱۴۰۱۰۶۳۹۰۰۰۰۴۵۹۲۶۰)]]
* [[نظریه شماره 7/1401/278 مورخ 1401/03/30 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره بائن بودن طلاق عسر و حرجی]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره نقش داوری در دعوای طلاق (دادنامه شماره ۱۴۰۱۰۶۳۹۰۰۰۰۲۰۱۴۷۸)]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره نقش مفارقت جسمانی زوجین در دعوای طلاق (دادنامه شماره ۱۴۰۱۰۶۳۹۰۰۰۰۳۵۰۰۱۳)]]
== مصادیق و نمونه ها ==
* ناباروری زوج، موجب عسر و حرج زوجه و تقاضای طلاق توسط او می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق خانواده (ازدواج و انحلال آن)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1053268|صفحه=|نام۱=عبدالرسول|نام خانوادگی۱=دیانی|چاپ=1}}</ref> 
* ممکن است اتخاذ همسر دوم توسط مرد، زندگی زوجه اول او را، با عسر و حرج مواجه سازد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قاعده عسر و حرج و حق زنان در طلاق|ترجمه=|جلد=|سال=1379|ناشر=اطلاعات|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1133280|صفحه=|نام۱=حاجی علی|نام خانوادگی۱=موگویی|چاپ=1}}</ref>


به موجب نظریه مشورتی شماره 8165/7 مورخه 30/10/1383 اداره حقوقی قوه قضاییه، منظور قانونگذار از اصطلاحات "حاکم" و "حاکم شرع" مندرج در مواد 1129 و 1130 قانون مدنی، قضات شاغل در قوه قضاییه است؛ که لازم نیست که حتماً مجتهد باشند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه قانون مدنی (ویرایش ششم)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4738240|صفحه=|نام۱=معاونت حقوقی ریاست جمهوری|نام خانوادگی۱=|چاپ=7}}</ref>
* ازدواج مداوم مرد با زنان متعدد، موجب عسر و حرج زوجه اول او خواهد شد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=طلاق قضایی و آرای دیوانعالی کشور|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=حقوقی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4606740|صفحه=|نام۱=هوشنگ|نام خانوادگی۱=گل محمدی|چاپ=1}}</ref>


== مصادیق و نمونه ها ==
* ممکن است معتقد نبودن مرد به موازین دینی، و اخلاق غیرموجه او، موجب درخواست طلاق توسط زوجه، به دلیل عسر و حرج گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فصلنامه شورای فرهنگی و اجتماعی زنان شماره 51 بهار 1390|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=شورای فرهنگی و اجتماعی زنان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=307508|صفحه=|نام۱=شورای فرهنگی|اجتماعی زنان|نام خانوادگی۱=|چاپ=}}</ref>
ناباروری زوج، موجب عسروحرج زوجه، و تقاضای طلاق توسط او می گردد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق خانواده  (ازدواج و انحلال آن)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1053268|صفحه=|نام۱=عبدالرسول|نام خانوادگی۱=دیانی|چاپ=1}}</ref> و ممکن است اتخاذ همسر دوم توسط مرد، زندگی زوجه اول او را، با عسروحرج مواجه سازد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قاعده عسر و حرج و حق زنان در طلاق|ترجمه=|جلد=|سال=1379|ناشر=اطلاعات|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1133280|صفحه=|نام۱=حاجی علی|نام خانوادگی۱=موگویی|چاپ=1}}</ref>
* در مواردی که زوج، برخلاف وظایف خویش رفتار نموده؛ و دیگر ملتزم به [[تعهد|تعهدات]] خویش نگردد؛ حاکم می‌تواند زوجه را طلاق دهد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دیدگاه‌های جدید در مسائل حقوقی|ترجمه=|جلد=|سال=1374|ناشر=اطلاعات|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2038684|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=مهرپور|چاپ=2}}</ref>
== پایان نامه و رساله های مرتبط ==
* [[موارد قانونی اختیار زوجه در طلاق در حقوق ایران و مطالعه تطبیقی]]
* [[عسروحرج در نکاح منقطع و بررسی آن از نظر فقهی حقوقی و رویه ی قضایی]]
* [[تحولات قانون حمایت خانواده مصوب 1391 در مورد طلاق]]
* [[تحلیل نقش حمایتی قانون حمایت خانواده و دادگاه های خانواده با اشاره به قانون مدنی]]
* [[بررسی حقوقی طلاق به درخواست زوجه به دلیل عسر و حرج در قانون ایران]]
* [[بررسی جایگاه حق تقدم در پرداخت دین از دیدگاه حقوق ایران و مصر]]
* [[بررسی تحلیلی تاثیر شروط ضمن عقد بر قدرت معاملاتی طرفین قرارداد]]
* [[بررسی بذل مهریه در فقه اسلامی و حقوق ایران]]
* [[اثبات عسر و حرج زن و مرد از منظر فقه و حقوق اسلامی]]
== مقالات مرتبط ==
* [[بررسی تعارض مابین اصل حاکمیت اراده و حق طلاق در حقوق خانواده]]
* [[تعیین حدود توسل به قاعده عسر و حرج در طلاق زوجه از نظر فقه امامیه با نگاهی به کاربرد آن در حقوق موضوعه]]
* [[صلاحیت دادگاههای ایران در طلاق ایرانیان مقیم خارج از کشور]]
* [[تحدید قاعده حاکمیت بی قید و شرط زوج بر طلاق در فقه و حقوق موضوعه ایران]]
* [[رویکرد تفسیری دیوان عالی کشور در حمایت از حقوق و آزادی ها با تاکید بر آرای حقوقی|رویکرد تفسیری دیوان عالی کشور در حمایت از حقوق و آزادی‌ها با تأکید بر آرای حقوقی]]
* [[نکاح موقت طویل‌المدت]]
* [[اثرات غیبت غائب مفقود الاثر در اموال و حقوق خانوادگی]]
* [[ماهیت شناسی تکلیف معاضدت زوجین در قوانین موضوعه ایران و فقه|ماهیت‌شناسی تکلیف معاضدت زوجین در قوانین موضوعه ایران و فقه]]
* [[بررسی فقهی نظریه طلاق قضایی درصورت عدم رعایت حق مواقعه زوجه]]
* [[تحلیل حقوقی جرم شناختی تاثیر پاندمی کووید ۱۹ بر خشونت خانگی (مورد مطالعه: زنان مشهد)|تحلیل حقوقی جرم شناختی تأثیر پاندمی کووید ۱۹ بر خشونت خانگی (مورد مطالعه: زنان مشهد)]]
* [[طلاق حرجی و نقد آرای محاکم در این زمینه]]
* [[نوع طلاق مبتنی بر عسر و حرج]]
* [[تاثیر قوه قاهره بر سرنوشت و مبنای عدم مسئولیت در نقض تعهدات منفی قراردادی (مطالعه تطبیقی در حقوق مدنی افغانستان و ایران)|تأثیر قوه قاهره بر سرنوشت و مبنای عدم مسئولیت در نقض تعهدات منفی قراردادی (مطالعه تطبیقی در حقوق مدنی افغانستان و ایران)]]
== کتب مرتبط ==
* [[قاعده عسر و حرج و حق زنان در طلاق]]
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{مواد قانون مدنی}}
[[رده:مواد قانون مدنی]]
[[رده:اشخاص]]
[[رده:انحلال نکاح]]
[[رده:فسخ نکاح]]
[[رده:نکاح]]
[[رده:طلاق به درخواست زوجه]]


ازدواج مداوم مرد با زنان متعدد، موجب عسروحرج زوجه اول او خواهدشد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=طلاق قضایی و آرای دیوانعالی کشور|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=حقوقی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4606740|صفحه=|نام۱=هوشنگ|نام خانوادگی۱=گل محمدی|چاپ=1}}</ref>


ممکن است معتقد نبودن مرد به موازین دینی، و اخلاق غیرموجه او، موجب درخواست طلاق توسط زوجه، به دلیل عسروحرج گردد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فصلنامه شورای فرهنگی و اجتماعی زنان شماره 51  بهار 1390|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=شورای فرهنگی و اجتماعی زنان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=307508|صفحه=|نام۱=شورای فرهنگی|اجتماعی زنان|نام خانوادگی۱=|چاپ=}}</ref>
{{DEFAULTSORT:ماده 5660}}
 
== منابع ==
{{پانویس}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۲ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۱۴

ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی اصلاحی ۱۳۷۰/۱۰/۱۴ و تبصره الحاقی ۱۳۷۹/۷/۳: در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود.

تبصره- عسر و حرج موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامهٔ زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسر و حرج محسوب می‌گردد:

  1. ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
  2. اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر یا ابتلای وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده‌است.
  3. محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
  4. ضرب و شتم یا هرگونه سوءرفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
  5. ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضهٔ صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.

موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید.

مواد مرتبط

توضیح واژگان

ترکیب دو کلمه «عسر و حرج» به معنای تنگنا و فشار است، در فقه و حقوق، منظور از عسر و حرج آن است که هرگاه تکلیفی دشوار و مشقت‌بار باشد، آن تکلیف ساقط می‌شود، ملاک دشواری از نظر فقها آن است که انجام تکلیف عادتاً قابل تحمل نباشد.[۱]

پیشینه

لایحه دادگاه مدنی خاص، در مورد طلاق به درخواست زن، سکوت اختیار نموده بود.[۲]

مطالعات تطبیقی

  • در لهستان، ترک خانواده، از موجبات درخواست طلاق است.[۴]

نکات تفسیری دکترین ماده 1130 قانون مدنی

مبنای طلاق قضایی، عسر و حرج زوجه است.[۵] طلاق به درخواست زوجه غایب مفقودالاثر، از مصادیق طلاق به دلیل عسر و حرج است،[۶] و این فرض قانونی به وجود می‌آید که زوجه، دچار عسروحرج گردیده؛ و ادامه زندگی زناشویی، برای او مشکل شده، و باید از تداوم ضرر، جلوگیری نمود،[۷] اگر تعیین مدت جهت تفحص از شوهر، زن را در معرض گناه قرار دهد؛ نیازی به رعایت تشریفات خاص، جهت طلاق به درخواست زوجه غایب مفقودالاثر نمی‌باشد.[۸]

تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، به دلیل مخالفت با شرع، توسط فقهای شورای نگهبان رد گردیده و با ارجاع به مجمع تشخیص مصلحت نظام، معتبر اعلام شد.[۹]

گفتنی است چنانچه پس از صدور گواهی عدم امکان سازش، زوج حاضر به طلاق زوجه نگردد؛ در این صورت زن باید با مراجعه به دادگاه صالح، و تجدید مراحل رسیدگی و صدور حکم، تقاضای طلاق نماید.[۱۰]

نکات توضیحی ماده 1130 قانون مدنی

طلاق موضوع ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، مصداق طلاق قضایی محسوب می‌گردد.[۱۱]

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

  • فقط چنانچه شوهر، به‌طور عمدی، خود را مخفی نموده باشد؛ زوجه او می‌تواند از حاکم، درخواست طلاق نماید.[۱۲]
  • چنانچه عسر و حرج زوجه محرز گردد و وی، ذمه شوهر را بابت حقوق خویش، بری نماید؛ حاکم زن را طلاق می‌دهد؛ حتی اگر شوهر او، موافق با طلاق نباشد.[۱۳]
  • طی استفتایی از مراجع تقلید، چنین پاسخ داده شده است که: اگر حاکم، به درخواست زوجه، زوج را ملزم به طلاق نماید؛ نوع چنین طلاقی، از حیث رجعی یا بائن بودن، تابع احکام کلی طلاق است.[۱۴]

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 1130 قانون مدنی

  1. زوجه می‌تواند در صورت وجود عسر و حرج از حاکم شرع درخواست طلاق کند.
  2. ثابت شدن عسر و حرج در دادگاه می‌تواند منجر به اجبار زوج به طلاق شود.
  3. در صورت عدم امکان اجبار زوج، طلاق با اذن حاکم شرع صورت می‌گیرد.
  4. عسر و حرج به معنای وضعیتی است که زندگی را برای زوجه مشقت‌بار و تحمل آن مشکل کند.
  5. ترک زندگی خانوادگی حداقل شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب بدون عذر موجه از مصادیق عسر و حرج است.
  6. اعتیاد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی که به زندگی خانوادگی آسیب بزند و ترک اعتیاد ممکن نباشد، می‌تواند عسر و حرج محسوب شود.
  7. محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر از مصادیق عسر و حرج است.
  8. سوءرفتار مستمر یا ضرب و شتم که تحمل آن برای زوجه عرفاً ممکن نباشد، از موارد عسر و حرج است.
  9. بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری زوج که زندگی مشترک را مختل کند می‌تواند موجب عسر و حرج شود.
  10. دادگاه می‌تواند در موارد دیگر عسر و حرج زن، حکم طلاق صادر کند.

رویه های قضایی

مصادیق و نمونه ها

  • ناباروری زوج، موجب عسر و حرج زوجه و تقاضای طلاق توسط او می‌گردد.[۱۸]
  • ممکن است اتخاذ همسر دوم توسط مرد، زندگی زوجه اول او را، با عسر و حرج مواجه سازد.[۱۹]
  • ازدواج مداوم مرد با زنان متعدد، موجب عسر و حرج زوجه اول او خواهد شد.[۲۰]
  • ممکن است معتقد نبودن مرد به موازین دینی، و اخلاق غیرموجه او، موجب درخواست طلاق توسط زوجه، به دلیل عسر و حرج گردد.[۲۱]
  • در مواردی که زوج، برخلاف وظایف خویش رفتار نموده؛ و دیگر ملتزم به تعهدات خویش نگردد؛ حاکم می‌تواند زوجه را طلاق دهد.[۲۲]

پایان نامه و رساله های مرتبط

مقالات مرتبط

کتب مرتبط

منابع

  1. ↑ جعفر اخترنیا. راهنمای نگارش حقوقی (دعاوی راجع به خانواده). چاپ 2. آوا، 1395.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6658360
  2. ↑ فریبا شهابی. آثار و اجرای حکم غیابی گواهی عدم امکان سازش. چاپ 1. جنگل، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2563876
  3. ↑ ابوالقاسم گرجی، سیدحسین صفایی، سیدعزت اله عراقی، اسداله امامی و دیگران. بررسی تطبیقی حقوق خانواده. چاپ 2. دانشگاه تهران، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 909652
  4. ↑ محمد امینیان مدرس. مفقودان و ایثارگران از دیدگاه حقوقی و قوانین حمایتی. چاپ 1. آستان قدس رضوی، 1380.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 74916
  5. ↑ ابوالقاسم گرجی، سیدحسین صفایی، سیدعزت اله عراقی، اسداله امامی و دیگران. بررسی تطبیقی حقوق خانواده. چاپ 2. دانشگاه تهران، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 909584
  6. ↑ ابوالقاسم گرجی، سیدحسین صفایی، سیدعزت اله عراقی، اسداله امامی و دیگران. بررسی تطبیقی حقوق خانواده. چاپ 2. دانشگاه تهران، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 178616
  7. ↑ سیدمهدی جلالی. اختیار زوجه در طلاق در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی. چاپ 1. خرسندی، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2774780
  8. ↑ ابوالقاسم گرجی، سیدحسین صفایی، سیدعزت اله عراقی، اسداله امامی و دیگران. بررسی تطبیقی حقوق خانواده. چاپ 2. دانشگاه تهران، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 178616
  9. ↑ ابوالقاسم گرجی، سیدحسین صفایی، سیدعزت اله عراقی، اسداله امامی و دیگران. بررسی تطبیقی حقوق خانواده. چاپ 2. دانشگاه تهران، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 179820
  10. ↑ حسین مهرپور. مباحثی از حقوق زن ازمنظر حقوق داخلی، مبانی فقهی و موازین بین‌المللی. چاپ 1. اطلاعات، 1379.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2686996
  11. ↑ توصیف و تحلیل علمی آرای قضایی (جلد اول) (مسائل حقوقی- بخش اول- خانواده). چاپ 1. جنگل، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4853300
  12. ↑ محمود حکمت نیا. حقوق زن و خانواده. چاپ 1. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2269420
  13. ↑ علی یارارشدی. مجله حقوقی عدالت آراء شماره 3-2 زمستان 1384 بهار 1385. عدالت آرا، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3947184
  14. ↑ مجموعه نظریات مشورتی فقهی در امور حقوقی (جلد پنجم). چاپ 2. جنگل، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 24412
  15. ↑ فریبا شهابی. آثار و اجرای حکم غیابی گواهی عدم امکان سازش. چاپ 1. جنگل، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2564872
  16. ↑ یداله بازگیر. قانون مدنی در آیینه آرای دیوانعالی کشور (جلد دوم) (حقوق خانواده). چاپ 3. فردوسی، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5404928
  17. ↑ مجموعه قانون مدنی (ویرایش ششم). چاپ 7. معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4738240
  18. ↑ عبدالرسول دیانی. حقوق خانواده (ازدواج و انحلال آن). چاپ 1. میزان، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1053268
  19. ↑ حاجی علی موگویی. قاعده عسر و حرج و حق زنان در طلاق. چاپ 1. اطلاعات، 1379.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1133280
  20. ↑ هوشنگ گل محمدی. طلاق قضایی و آرای دیوانعالی کشور. چاپ 1. حقوقی، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4606740
  21. ↑ فصلنامه شورای فرهنگی و اجتماعی زنان شماره 51 بهار 1390. شورای فرهنگی و اجتماعی زنان، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 307508
  22. ↑ حسین مهرپور. دیدگاه‌های جدید در مسائل حقوقی. چاپ 2. اطلاعات، 1374.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2038684


برگرفته از «https://wikihoghoogh.net/w/index.php?title=ماده_۱۱۳۰_قانون_مدنی&oldid=444997»